نوزما، بیماری شایع در زنبور عسل ها چیست و چگونه درمان میشود؟

نوزما چیست؟

نوزما بیماری واگیر دار و شایع زنبور عسل های بالغ است. مناطق مرطوب و مناطقی که زمستان های سرد و طولانی دارند و مناطقی که رطوبت هوا بالاست، مستعد ترین مناطق برای پخش این بیماری می باشد. زیرا در این شرایط زنبور ها مدت زیادی در کندو خواهند بود و نمی توانند از کندو خارج شوند.

این بیماری در مناطق گرم و خشک یا اوقات گرم سال مثل تابستان کمتر بوده و ممکن است به ندرت دیده شود و یا حتی در اواسط تابستان به کلی از بین برود، اما از اوایل پائیز مجدداً ظاهر شود.

بیماری نوزما، یک بیماری انگلی است که هر سه نوع زنبور کندو (ملکه، کارگر و زنبور نر) را می تواند مبتلا کند. مشهور ترین آنها نوزما بومبی سیس است که انگل کرم ابریشم می باشد و عامل بیماری پبرین است.

گونه های مختلف این بیماری:

باید در نظر داشت خصوصیات و ویژگی های گونه های مختلف نوزما بسیار شبیه به هم می باشند. این بیماری در تمام دنیا گسترش یافته، به ویژه در آمریکا که به دلیل انتشار ناپیدای آن به بیماری قاتل نامرئی نیز شهرت دارد. در اروپا و فرانسه نیز جزو بیماری های واگیردار برای زنبور عسل ها محسوب می شود.

منشا پیدایش این بیماری:

این بیماری توسط دو گونه انگل تک سلولی میکروسپوریدیا به نام های Nosema Apis و Nosema Ceranae ایجاد می شود. تصور می شود که Apis از زنبور عسل های اروپایی نشأت گرفته باشد، در حالی که تصور می شود Ceranae به عنوان آفت زنبور های عسل آسیایی تکامل یافته باشد و تازه شروع بر تأثیر بر روی زنبور عسل های اروپایی کرده است.

در کل به نظر می رسد Ceranae آسیب بیشتری نسبت به Apis داشته و سلول های بیشتری را در روده تحت تأثیر قرار می دهد و زنبور های آلوده شده به این بیماری را سریعتر از Apis از بین می برد. هر دوگونه Nosema زنبور عسل های کارگر، ملکه و زنبور های نر را آلوده می کنند.

عفونت زنبور ها در سنین پائین می تواند باعث شود زنبور عسل ها تا پایان عمر در هضم غذا مشکل داشته باشند و همچنین اغلب طول عمر بزرگسالان را کاهش می دهد. هنگامی که زنبورهای ملکه آلوده می شوند، طول عمر آنها نیز کاهش می یابد و تخمگذاری نمی کنند. این اتفاق باعث کاهش سلامت کلی کلنی، جمعیت و عملکرد آنها می شود که در نهایت می تواند منجر به مرگ کلنی شود.

علل پیدایش این بیماری چیست؟

عامل اصلی این بیماری، یک انگل تک سلولی به نام نوزما آپیس است. البته اخیراً به غیر از نوزما آپیس، نوزما سرنا هم از عوامل این بیماری است.

زنبور عسل در اثر آلودگی به بیماری نوزما تا زمان نزدیک شدن به مرگ هیچ علائم خارجی از خود نشان نمی دهد. تشخیص آلودگی را می توان از مواد دفعی و محتویات بدن زنبور عسل و آزمایشات میکروسکوپی انجام داد.

باید در نظر داشت که در فصول مختلف آلودگی و بیماری زنبور تغییر می کند. بطور مثال در فصل پائیز بخاطر تخریب بافت پوششی روده در جذب آب و مواد غذایی اختلال ایجاد شده و موجب پیدایش اسهال می شود.

زنبور برای دفع مدفوع مجبور به خروج از وضعیت آلودگی در پائیز به قدرت کلنی و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. زنبور بعد از خروج از کندو دچار سرمازدگی شده و روی زمین یا برفها افتاده و نمی توانند به کندو برگردد و در این صورت تلفات در کندو افزایش می یابد. در بهار نیز اسهال زردرنگ است که در بیرون از کلنی دیده می شود.

اگر شرایط نامساعد باشد، کندو به قدری ضعیف می شود که بعید است کلنی بتواند زمستان را بگذراند، و چاره آن جایگزینی زنبوران جوان با زنبوران آلوده است. از این رو کلنی های آلوده در بهار دیرتر به حد مطلوب از نظر جمعیت می رسند و رشد کلنی در بهار یکی از علائم آلودگی به نوزما می باشد.

درمان بیماری نوزما به چه صورت است؟

این بیماری را با خوراندن دارو های آنتی بیوتیک فوماژیلین یا فومیدل B می توان کنترل کرد. کنترل کامل این بیماری به علت مزمن بودن آلودگی در مجرای تغذیه زنبور عسل دشوار است و باید مدت زیادی به آنها داروی آنتی بیوتیک خوراند تا این بیماری درمان شود.