لپتوسپیروز یک بیماری رایج در گاوهای گوشتی و شیری است که باعث ایجاد نازایی، سقط و کاهش تولید شیر می‌شود. این موارد بسیار اهمیت دارند چرا که باعث ضررهای اقتصادی زیادی می‌شوند.
لپتوسپیروز می‌تواند به انسان‌ها نیز منتقل شود و باعث ایجاد نشانه‌های شبه آنفولانزا و سردردهای شدید در انسان‌ها شود. اما جای نگرانی نیست و لپتوسپیروز در انسان‌ها به صورت موثری می‌تواند درمان شود.
راه‌های انتقال این بیماری به انسان‌ها از طریق ادرار و شیر است. کارگران هنگام شیردوشی بسیار در معرض این بیماری هستند چرا که هنگام این کار امکان دارد که ادرار گاو به صورت آن‌ها بپاچد.
پاستوریزه کردن شیرها نیز به صورت کامل لپتوسپیروز را در شیر از بین می‌برد.
دلایل ایجاد لپتوسپیروز
این بیماری یک بیماری باکتریایی است و می‌تواند از طریق تماس با ادرار آلوده و بقایای جنین سقط شده منتقل شود. لپتوسپیروز معمولا در بهار و تابستان گسترش می‌یابد. درست زمانی که گاوها در مراتع هستند.
باکتری لپتوسپیرا به خشک‌کردن، نورخورشید، PH زیر ۵.۸ یا دماهای غیرمعمول حساس است. گوسفندها می‌توانند ناقل و حمل‌کننده این بیماری باشند. در نتیجه پرورش گوسفند و گاو در کنار هم می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
مهم‌ترین ریسک فاکتورهای لپتوسپیروز موارد زیر هستند:
- گله‌های باز
- استفاده از نرها مشترک
- پرورش همزمان با گوسفند
- استفاده از منابع آب آلوده
علائم کلینیکی
کاهش ناگهانی و شدید تولید ۲ تا ۷ روز بعد از آلوده شدن به باکتری. بافت پستان نرم و شل می‌شود و ترشحات آن مثل آغوز غلیظ می‌شود یا رگه‌های خون در آن دیده می‌شود. نشانه‌های این بیماری ممکن است که خفیف باشد و شناسایی نشود. اما در بعضی از گاوها ممکن است کشنده باشد و باعث تب و کاهش اشتها شود. سقط در زمان ۳ تا ۱۲ هفته بعد از آلودگی اتفاق می‌افتد. سقط‌های لپتوسپیرایی معمولا در سه ماه آخر دوران بارداری اتفاق می‌افتد.
همچنین آلودگی به لپتوسپیروز باعث به دنیا آمدن گوساله‌های ضعیف و نابالغ می‌شود.
گاوهایی در گله وجود دارند که با اینکه تلقیح می‌شوند اما بارور نمی‌شوند. در درصد زیادی از این گاوها، از بافت مخاط دستگاه تناسلی لپتوسپیرا جدا می‌شود و باعث ناباروری می‌شود. همچنین این بیماری باعث مرگ جنین نیز می‌شود.
همچنین احتمال انتقال مقاربتی نیز وجود دارد. اما این نوع از انتقال خیلی نمی‌تواند بر نرخ زایمان تاثیرگذار باشد. چرا که لپتوسپیرا در هنگام فحلی توسط سدهای دفاعی رحم از بین می‌رود.
در گله‌هایی که به صورت اندمیک درگیر لپتوسپیرا هستند، تزریق واکسن می‌تواند نرخ باروری را افزایش دهد.
تشخیص تفریقی
در گله‌های گاو شیری دلایل زیادی باعث کاهش ناگهانی تولید شیر می‌شود و باعث کاهش شیر در مخزن شیر می‌شود و از این طریق دامپزشک می‌تواند به بیماری شک کند. بیماری‌های زیر باعث کاهش ناگهانی تولید شیر می‌شوند و باید از لیپتوسپیرا تفریق داده شوند:
- تغییر ناگهانی در رژیم غذایی
- ویروس BVDV
- آلودگی به کرم ریه
- آلودگی به ویروس IBR
- آلودگی به ویروس BRSV
- آنفولانزا نوع A
- سالمونلوز
بعضی بیماری‌ها هستند که باعث سقط ناگهانی می‌شوند و باید از لپتوسپیرا تفریق داده شوند. بیماری‌هایی مانند
- Neospora caninum
- ویروس BVDV
- سالمونلا
- کمپیلوباکترها
تشخیص لپتوسپیرا
تست‌های زیادی می‌توانند لپتوسپیرا را در نمونه‌های خونی شناسایی کنند. اگر آنتی‌بادی این باکتری بیشتر از یک حد معمول باشد، این تست‌ها می‌توانند لپتوسپیروز را شناسایی کنند.
تشخیص کاهش تولید شیر
کاهش تولید شیر را می‌توانیم از کاهش میزان ذخیره شیر در مخزن اصلی ذخیره (Bulk Tank) شناسایی کنیم.
جنین سقط شده
آنتی‌بادی برای مقابله با آنتیژن این باکتری در مایعات جنینی یافت می‌شود. در زمان ۴ ماه از گذشت زمان بارداری می‌تواند این تشخیص انجام شود. البته جنین قبل از این که بتواند واکنش ایمنی داشته باشد از بین می‌رود.
تست فلوروسنت آنتی‌بادی برای شناسایی آنتیژن این بیماری بسیار مناسب است. این تست در بافت‌های جنینی صورت می‌گیرد. بافت هایی مانند کلیه و ریه.
تست‌های ارزیابی گله
تست الایزا از مخزن ذخیره شیر به صورت تجاری وجود دارد و باید در گله‌های نابالغ به صورت مداوم انجام شود. انجام تست در طلیسه‌هایی که اولین شیردهی را دارند یک راه مناسب برای ارزیابی آلودگی گله به این بیماری است.
درمان
درمان آنتی‌بیوتیکی مواردی که دچار کاهش شدید تولید شیر شده‌اند می‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری کند. تزریق عضلانی استرپتومایسن می‌تواند بسیار موثر باشد. هرچند همیشه تزریق واکسن و پیشگیری روش بهتری است.
همچنین استرپتومایسن را در مراکز تلقیح مصنوعی به اسپرم گاوهای نر اضافه می‌کنند.
مدیریت و پیشگیری
مدیریت و پیشگیری لپتوسپیرا به کاهش عفونت، درمان آنتی‌بیوتیکی استراتژیک و تزریق واکسن بستگی دارد.