سگ ها نقش زیادی در زندگی ما دارند. برخی از سگ‌ها همبازی ما هستند، برخی نگهبان هستند. برخی از آنها سگ‌های خدماتی هستند و برخی از سگ‌ها به بهترین شکل به عنوان قهرمان توصیف می‌شوند. سگ‌های مخصوص ماموریت‌های جستجو و نجات، سگ‌های قهرمانی هستند که از توانایی‌های طبیعی خود برای کمک به افراد آسیب دیده و در خطر استفاده می‌کنند.
به چه سگ‌هایی، سگ های جستجو و نجات می‌گویند؟
سگ‌های جستجو و نجات (search and rescue dogs) یا به مخفف SAR در مواقع سخت وارد عمل می‌شوند به انسان‌ها کمک می‌کنند. آنها به دنبال افرادی که در بیابان گم شده‌اند یا کسانی که پس از یک بلای طبیعی مفقود شده‌اند می‌گردند. سگ‌های جستجو و نجات بیماران آلزایمری را که از مرکز مراقبت دور شده‌اند را پیدا می‌کنند. آنها افرادی را که پس از زلزله در آوار گرفتار شده‌اند یا در زیر بهمنی از برف مدفون شده‌اند، پیدا می‌کنند. سگ های جستجو و نجات با شرایط مختلف سازگار می‌شوند و تحت فشار به خوبی کار می‌کنند.
چرا از سگ ها برای کارهای جستجو و نجات استفاده می‌شود؟
سگ‌ها برای امدادرسانی مجهز هستند و می‌توانند با حس بویایی شگفت‌انگیز خود می‌توانند به کمک یک فرد گمشده بیایند. سگ‌ها بینی‌هایی بسیار قوی‌تر از بینی‌های ما دارند. بینی آنها بیش از ۱۰۰ میلیون جایگاه گیرنده حسی در حفره بینی دارند، در حالی که این تعداد در افراد تنها ۶ میلیون است.
علاوه بر این، ناحیه‌ای از مغز سگ که به تجزیه و تحلیل بوها اختصاص داده شده است، حدود ۴۰ برابر بزرگتر از آن بخش در مقایسه با مغز انسان است. در واقع، تخمین زده شده است که سگ‌ها می‌توانند ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ برابر بهتر از انسان‌ها بو را تشخیص دهند. سگ ها به سادگی یک “بینی” برای عملیات نجات دارند.
انسان‌ها می‌توانند بلافاصله و به راحتی بوی شیرینی‌های پخته شده را متوجه شوند، اما سگ‌ها می‌توانند چیزهای بیشتری تشخیص دهند، زیرا اندام حس بویایی بیشتری دارند که توانایی بویایی آنها را افزایش می‌دهد. اندام یاکوبسن یا Jacobsen که در داخل حفره بینی قرار دارد، در پشت دندان های ثنایای فوقانی به سقف دهان باز می شود. اعصاب ارگان یاکوبسن مستقیماً به مغز منتهی می‌شود و برخلاف سایر اعصاب بینی که به بوهای معمولی پاسخ می‌دهند، این سلول‌های عصبی به طیفی از مواد که اغلب اصلاً بو ندارند پاسخ می‌دهند. به عبارت دیگر، آنها برای تشخیص بوهای “غیرقابل تشخیص” مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع سگ های نجات کدامند؟
اگرچه همه سگ‌های جستجو و نجات به حس بویایی وابسته هستند، اما با عنوان سگ‌های بویاب یا ردیاب متمایز می‌شوند.
در مقایسه، سگ‌های ردیاب سگ‌هایی هستند که می‌توانند بوی یک فرد خاص را پس از استشمام لباس یا شئ‌ای که توسط فرد گمشده لمس شده است، تشخیص دهند. این سگ‌های آموزش دیده با نگه داشتن بینی خود روی زمین، فقط گاهی سر خود را برای تشخیص ذرات معلق در هوا بالا می‌گیرند. سگ‌های ردیاب هم با راهنما و هم بدون راهنما و لیدر می‌توانند کار کنند تا مسیر فرد گم شده را پیدا کنند.
سگ‌های بویاب هوا چگونه عمل می‌کنند؟
سگ‌های بویاب رایحه‌های پراکنده یا ناشی از باد را دنبال می‌کنند تا جایی که منشا بوها است را پیدا کنند. هنگامی که آنها منبع بو را پیدا کردند، این سگ های جستجو و نجات با پارس کردن، نگهبانان خود را صدا می‌کنند. اگر لیدر آنها دور باشد، سگ جستجو و نجات ممکن است به سمت آنها برگردند و او را به منشاء عطر یا بو، مانند یک فرد گمشده راهنمایی کنند.
از آنجایی که سگ‌های بویاب ذرات معلق در هوا را شناسایی می‌کنند، شرایط آب و هوایی بر عملکرد آنها می‌تواند تأثیر بگذارد. سرعت باد، دما، رطوبت و جهت باد همگی بر توانایی سگ برای کار تأثیر می‌گذارند. به‌طور شگفت‌انگیزی، علی‌رغم شرایط نه چندان مطلوب، این سگ‌های با استعداد می‌توانند منطقه جستجویی وسیعی را پوشش دهند که ممکن است از چند متر تا ۱۵۰ هکتار باشد! همچنین این سگ‌ها می‌توانند منبع بو را تا ¼ مایل دورتر تشخیص دهند.
اگرچه حس بویایی بسیار دقیق یکی از ویژگی‌های معمول در سگ‌ها است، اما باز هم برخی از سگ‌ها عملکرد بهتری نسبت به بقیه نژادها دارند. سگ‌های جستجو و نجات بویاب اغلب از نژادهای گله‌ای یا ورزشی هستند، مانند بوردر کولی، ژرمن شپرد، گلدن رتریور، اسپرینگر اسپانیل، یا لابرادور رتریور.
سگ‌های ردیاب چگونه عمل می‌کنند؟
سگ‌های ردیاب بوی خاصی را که توسط یک فرد گمشده روی زمین و پوشش گیاهی باقی مانده است را دنبال می‌کنند. آنها به قدری حس بویایی قوی‌ای دارند که حتی می‌توانند متوجه عبور دوباره یک فرد از یک محل شوند.
بینی قدرتمند سگ‌های ردیاب می‌تواند بوی دیگر انسان‌ها را رد کند (استنشاق نکند) و فقط بر روی «بوی فرد مشخص شده یا گم شده» تمرکز کند، که جنبه مهمی از ماموریت‌های نجات است. از آنجایی که این سگ‌ها اغلب به کمک لیدر کار می‌کنند، در نتیجه سرعت آنها نسبت به سگ‌های بویاب کمتر است و گردانندگان سگ‌های ردیاب معمولاً برعکس سگ‌های بویاب به آنها نزدیکتر هستند.
اکثر مردم بلادهاوند را به عنوان برترین سگ‌های ردیاب می‌‌شناسند، اما سایر نژادها نیز عملکرد خوبی دارند. نژادهای ورزشی، کارگر و گله‌ای برای این کار عالی هستند. نژادهای بزرگتر و قوی‌تر، راحت تر می‌توانند با زمین‌های ناهموار کنار بیایند و بهتر با شرایط طاقت فرسا و سخت روبرو شوند. گرداننده‌ها نیز باید بتوانند با چالش های فیزیکی ماموریت‌های جستجو و نجات روبرو شوند.
آیا دو نوع سگ جستجو و نجات می‌توانند با هم کار کنند؟
در مواقع فاجعه، سگ‌های بویاب و ردیاب ممکن است با هم کار کنند. سگ‌های بویاب در مناطق یا مکان هایی که احتمال وجود فرد گمشده وجود دارد رها می‌شوند تا بخش‌های وسیعی از زمین را اسکن و جستجو کنند. سگ‌های ردیاب اما در آخرین نقطه دیده شده فرد (LKP) یا محل شواهد کشف شده مستقر می‌شوند و از آنجا مانور را شروع می‌کنند.
هر دو نوع سگ جستجو و نجات باید بتوانند ۴ تا ۸ ساعت متوالی کار کنند و حواسشان نباید توسط امدادگران انسانی یا دیگر حیوانات پرت شود. به عنوان اعضای مهم تیم، گردانندگان نیز باید در تکنیک‌های بقا در طبیعت هنگام کار در زمین‌های ناهموار و دشوار مانند کوه مهارت داشته باشند.
هم سگ‌های ردیاب و هم بویاب را می‌توان به‌عنوان سگ‌های جسدیاب که برای یافتن بقایای قربانیان متوفی استفاده می‌شوند، آموزش داد. این سگ‌ها در مناطق وسیع در صورت وقوع بلایای طبیعی مانند طوفان، سیل و گردباد و یا مناطق دیگر مانند صحنه‌های جرم‌های خاص فعالیت می‌کنند.
برای تربیت کردن یک سگ جستجو و نجات چه آموزش‌هایی لازم است؟
تنها بینی و حس بویایی خوب کافی نیست. یک سگ جستجو و نجات ماهر به آموزش زیادی نیاز دارد که با مهارت‌های اولیه مانند اطاعت از گرداننده شروع می‌شود. سپس سگ‌ها یاد می‌گیرند که چگونه ردیابی کنند، به کنترل‌کننده‌های خود سیگنال دهند و در موقعیت‌های استرس‌زا رفتار مناسبی داشته باشند.
همانطور که ذکر کردیم گردانندگان این سگ‌ها نیز به آموزش نیاز دارند. گردانندگان اغلب به عنوان مجری قانون، خدمات آتش نشانی و متخصصان مدیریت بحران آموزش می‌بینند.
توله های جوان از ۸ تا ۱۰ هفتگی شروع به تمرین می‌کنند و در یک یا یک و نیم سالگی کار را شروع می‌کنند. از آنجایی که این شغل از نظر فیزیکی سخت است، سگ های جستجو و نجات اغلب در سن ۵ تا ۱۰ سالگی بازنشسته می‌شوند. این سگ‌های سختکوش اغلب در کنار سرپرستان خود که بخشی از خانواده هستند، از بازنشستگی بسیار شایسته برخوردار می‌شوند.
برای خواندن دیگر مقالات به مجله سایت ماکی کالا مراجعه کنید.