مشکلات چشمی در بز ها چیست و چه درمانی برای آنها وجود دارد؟

راهنمای عفونت چشمی بز ها

مهم ترین قسمت پرورش بز حفظ سلامت آن ها می باشد و بهترین راه، چکاپ مرتب بز ها و اقدام سریع در صورت مشاهده هر نوع مشکل است. حداقل دو بار در طول روز هنگام غذا دادن به بز ها آنها را چک کرده و به دنبال هر گونه علایم و رفتار نا متعارف که میتواند نشان از بیماری باشد بگردید.

این موضوع چک کردن چشم ها را نیز شامل می شود. در عین حال که عفونت چشم در میان بز ها شایع است اما درمان آن با سرعت و به راحتی امکان پذیر است و اگر به موقع درمان شود هیچ گونه اثرات جانبی در پی نخواهد داشت.

برای تشخیص هرگونه عفونت یا مشکل، در داخل و اطراف چشم به دنبال علایمی نظیر ریزش اشک، پوسته پوسته شدن، قرمزی، تورم، هاله سفید و ریزش مو اطراف چشم باشید.

از دیگر شاخص های تشخیص مشکلات چشمی بز به جز موارد بالا نگه داشتن نامتعارف سر، برخورد با اشیا پیرامون، تردید کردن هنگام گذشتن از در میتوان اشاره کرد. اگر هر کدام از موارد نام برده را از راه دور مشاهده کردید، بز مورد نظر را از نزدیک مورد معاینه بیشتر قرار دهید. علی رغم آنچه گفتیم معمولا دامداران خود متوجه بروز مشکلات چشمی در دام های خود می شوند.

ساختار چشم بز

چشم بز ها شامل سه پلک می باشد که وظیفه محافظت از چشم را به عهده دارند. پلک پایینی و پلک بالایی در مقابل عوامل خطرناک محیطی قابلیت بسته شدن را دارند. حرکت پلک ها سبب می شود رطوبت چشم توسط اشک حفظ شود. همچنین از دیگر وظایف این پلک ها کنترل میزان نور ورودی به چشم است.

پلک سوم که به “غشای کنترل کننده” معروف است. این پلک وظیفه محافظت بیشتر و حفظ رطوبت و روان سازی چشم را به عهده دارد. این پلک حاوی غدد اشکی است و در هماهنگی با سایر پلک ها بسته می شود.

اشک نیز از چشم ها محافظت میکند و چون وحاوی ایمونوگلوبولین است، بدون شک به جلوگیری از عفونت چشم در بز ها کمک شایانی می کند.

مشکلات رایج چشمی در بز ها:

آنتروپیون (پلکهای معکوس):

انتروپیون (پلکهای معکوس) به شرایطی گفته می شود که در آن پلک (معمولاً پلک پایین) به سمت داخل چرخانده می شود. این عارضه اغلب در بزهای کودک که یک تا دو هفته سن دارند دیده می شود. در برخی موارد هر دو پلک درگیر می شوند. آنتروپیون باعث می شود که مژه ها روی چشم ساییده شوند و در صورت عدم اصلاح باعث ریزش اشک، سوزش و صدمه به چشم می شوند.

گرچه این بیماری در برخی نژاد گوسفندان ژنتیکی هست اما گاهی نیز در اثر قرار گرفتن بیش از حد گوسفندان در معرض لامپ های گرمایشی یا اشعه ماوراء بنفش ایجاد می شود. پرورش دهندگان بز وقتی با موارد این چنینی مواجه می شوند ممکن است ترجیح دهند این نوع از بزها را پرورش ندهند.

اولین علائم آنتروپیون ایجاد اشک و هاله سفید رنگ در چشم هست. در برخی موارد این بیماری ممکن است منجر به کوری نیز شود.

بررسی دقیق چشمان بچه بز ها (خصوصاً اگر نشانه هایی از اشک بیش از حد نشان دهند) و مداخله زود هنگام، به جلوگیری از نابینایی یا آسیب دیدگی چشم کمک شایانی خواهد کرد.

درمان آنتروپیون چیست؟

یک دامپزشک می تواند با تزریق ۱ الی ۲ سی سی پروکین پنی سیلین در زیر پوست پلک، آنتروپیون را درمان کند. این ماده به آرامی جذب پلک شده و باعث تورم پلک می شود تا پلک را بیرون بکشد و مژه ها دیگر چشم را تحریک نکنند.

این روش برای صاحبان بز بدون آموزش های لازم دامپزشکی توصیه نمی شود. در موارد پیچیده تر گاهی دامپزشک نیاز به بخیه کردن چشم پیدا میکند و در موارد شدید تر عمل جراحی نیز ممکن است نیاز شود.

اکتروپیون:

اکتروپیون یک مشکل چشمی با شیوع کم تر در میان بز ها است. در این شرایط، پلک (اغلب پلک پایین) به جای چرخش به سمت داخل، به سمت بیرون می چرخد. حفره ایجاد شده ناشی از این چرخش می تواند باکتری ها و بقایای دیگر را در خود جمع کند که این امر منجر به صدمه و عفونت چشم خواهد شد.

در موارد شدیدتر ممکن است عمل جراحی برای از بین بردن برخی از پوست های اضافه اطراف پلک به همراه درمان آنتی بیوتیکی لازم باشد. به هر حال هر چه اقدامات درمانی اولیه سریع تر انجام شود نتیجه موفقیت آمیزتر خواهد بود.

پینکی آی (چشم قرمز یا به انگلیسی pink eye):

قرمزی چشم نوعی التهاب چشمی است که ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که بسیار شایع بوده و عوارضی نظیر سوزش چشم را به همراه دارد که می تواند منجر به عفونت چشم در بز ها شود. از عوامل تحریک کننده آن می توان به بیماری آنتروپیون، گرد و خاک یونجه ها، نور یا باد شدید (غالباً هنگام حمل و نقل  بزها) اشاره نمود.

این عفونت از طریق مگس ها و ترشحات چشمی نیز می تواند به یونجه ها انتقال پیدا کرده و به دیگر بز های گله نیز سرایت کند.

درمان پینکی آی:

درمان Pinkeye شامل شستشوی چشم با سرم استریل (مایع شستشوی لنزهای تماسی) و سپس استفاده از قطره یا پمادهای آنتی بیوتیکی مانند Terramycin (چندین بار در طول روز) تا بهبود چشم می باشد. برخی افراد نیز موفقیت در درمان را به کمک قطره های شراب یا تزریق آنتی بیوتیک هایی مانند اکسی تتراسایکلین (دو تا سه بار در روز) را گزارش داده اند. در موارد شدیدتر، حضور یک دامپزشک برای تجویز استروئیدها یا انجام عمل جراحی ضروری خواهد بود.

مایکوپلاسما و کلامیدوفیلا:

طبق گفته دامپزشکان ، متداول ترین باکتری هایی که باعث ایجاد عفونت چشم در بزها در ایالات متحده می شوند، مایکوپلاسما و کلامیدوفیلا هستند. اگرچه سایر عوامل نیز می توانند دخیل باشند. برخی از بزها می توانند ناقل تنها مایکوپلاسما باشند، بدون اینکه علایمی آشکار از این عفونت بروز دهند.

برخی مواقع بز دچار عفونت خفیف می شود که فقط در حدود ۱۰ روز به طول می انجامد. اما نوعی شدیدتر از این عفونت وجود دارد که که بر سایر قسمت های بدن مانند مانند پستان یا مفاصل تأثیر می گذارد.

بلفاریت:

یکی دیگر از عارضه های چشمی در بزها التهاب پلک یا بلفاریت است. این بیماری می تواند علل مختلف از جمله آلودگی کنه ، قارچ ها، باکتری ها، کمبود روی داشته باشد. حتی بیماری پینکی آی نیز می تواند باعث به وجود آمدن این بیماری شود که به آن بافت سرایت کرده و چشم را درگیر کند.

در برخی موارد ممکن است چند دلیل در کنار هم باعث این بیماری شوند. درمان این عفونت بسته به علت آن متفاوت خواهد بود.

تومور های چشمی:

تومورها ممکن است روی پلک یا حتی در پشت چشم ایجاد شوند. اکثر تومورهای پلک، سرطانی نیستند و بیش از اندازه مشخص رشد نمی کنند، از این رو جایی برای نگرانی نیست. اما آنهایی که به رشد خود ادامه می دهند یا به نظر می رسد در حال گسترش هستند و یا همراه با تومورهای دیگر ظاهر می شوند حتما باید توسط یک دامپزشک مورد بررسی قرار گیرند.

اگر صاحب بز حاضر به صرف هزینه لازمه باشد ممکن است تومورها با عمل جراحی از بین بروند.

تومورهای پشت چشم یا حفره بینی اگر چه شایع نیستند، اما مورد نگرانی جدی به حساب می آیند. آنها می توانند باعث بیرون زدگی چشم به طور غیر طبیعی شوند که معمولاً در هنگام معاینه چشم توسط دامپزشک مشخص است.

آسیب دیدگی و جراحت چشم (تروما):

از آنجا که بز ها موجودات کنجکاوی هستند به راحتی می توانند در معرض آسیب دیدگی قرار بگیرند. این موضوع برای چشم ها به علت آسیب پذیری بالا، بیشتر در معرض خطر خراش و صدمه هستند چرا که تنها در صورت بسته بودن از چشم ها محافظت می شود.

عفونت های ناشی از خراش های خفیف چشمی علایمی نظیر جمع شدن اشک و یا چپ شدن چشم را به دنبال دارند که با مصرف پمادهای آنتی بیوتیک قابل درمان هستند. اگر این روش جواب ندهد، رفتن به یک دامپزشک برای بررسی های بیشتر نیاز است.

در بعضی موارد تروما، به علت پارگی رگ های خونی، سفیدی چشم (اسکلرا) قرمز می شود. که پیشنهاد می شود از یک بسته یخ بر روی چشم بز مورد نظر استفاده شود. با جذب شدن خون معمولاً این مشکل به مرور زمان برطرف خواهد شد. برای جلوگیری از ابتلا به عفونت در چنین مواردی بهتر است چندین بار در روز پماد مخصوص چشم استفاده شود.

دیگر آسیب های چشمی می تواند در اثر دانه های گیاهی ایجاد شود که در زیر پلک جاگیر می شوند. که از علائم آن سوزش چشم است. در این مواقع باید با روش شست و شو با محلول نمکی و استفاده از پماد آنتی بیوتیک چند بار در روز درمان شود. اگر می توانید ببینید چه چیزی سبب تحریک چشم شده است کافیست با یک پنبه یا انگشت دست آن را بردارید و سپس چشم را شست و شو دهید.

نابینایی:

نابینایی در بزها نادر نیست اما افرادی هستند که موفق شده اند یک بز کور را با موفقیت پرورش دهند. اغلب در گله های بزرگ ، کوری قبل از اینکه علایم آن توسط گله داران شناسایی شوند، اتفاق می افتد زیرا آنها قادر به بررسی یک به یک بز ها به صورت جداگانه نیستند.

نابینایی می تواند ناشی از کمبود ویتامین A در رژیم غذایی بز ، فلج اطفال (کمبود تیامین) یا سایر بیماریهای عصبی نظیر آسیب دیدگی عصب های بینایی یا فروپاشی مردمک چشم و مواردی از این قبیل باشد. در مواردی مثل فلج اطفال، اگر بز به موقع تحت درمان قرار گیرد، نابینایی میتواند موقتی باشد.

در آخر، دقت داشته باشید که به طور مرتب چشمان بز های خود را بررسی کنید و در صورت مشاهده هر یک از موارد فوق با یک دامپزشک مشورت کنید.