بیماری‌های متابولیک بسیار به رفتارهای تغذیه‌ای در دوره انتقالی و بعد از زایمان وابسته هستند. گاوهhیی که دچار بیماری‌های متابولیک هستند، رفتارهای مشخصی را از خود بروز می‌دهند. با دیدن این رفتارها تا حد زیادی می‌توانیم به بیماری‌های متابولیک مشکوک شویم.
ناهنجاری‌های متابولیک در دوره انتقالی و ابتدای دوره شیردهی بسیاری از گاوهای شیری را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این ناهنجاری‌ها می‌توانند تاثیر منفی روی سلامت عمومی و بهره‌وری آن‌ها داشته باشد.
بیماری‌های متابولیک مثل اسیدوز، کتوز، جابه‌جایی شیردان و هایپوکلسمی علاوه بر این که برای گاو خطرناک هستند، تهدیدی برای سوددهی مجموعه هم هستند. این ناهنجاری‌ها خطر حذف دام، هزینه‌های درمانی و اختلالات تولیدمثلی را افزایش می‌دهند.
اگرچه نشانه‌های بیماری‌های متابولیک واضح و اختصاصی هستند. مشاهده این نشانه‌ها بسیار دشوار است. گاهی اوقات تغییرات جزئی در رفتار می‌تواند بیانگر گسترش بیماری قبل از بروز نشانه‌های بارز باشد.
اسهال، افزایش دما، بی‌رمقی، افزایش زمان درازکشیدن گاو از نشانه‌های بارز این بیماری‌ها است.
هرچه قدر ما بتوانیم این تغییر رفتارها را زودتر تشخیص دهیم، درمان‌هایمان موثرتر خواهند بود. در بیشتر موارد، ما کاهش نشخوار و مقدار ماده غذایی دریافتی را مشاهده خواهیم کرد. این موارد باعث کاهش فعالیت روزانه و افزایش مدت زمان درازکشیدن گاو در طول روز می‌شود.
تمام پارامترهای حیاتی گاو با یکدیگر در ارتباط نزدیکی هستند. پایش آن‌ها به خصوص در زمان زایمان، که دوره‌ای است که بسیار با بیماری‌های متابولیک در ارتباط است، می‌تواند بسیار مفید باشد.
دوره زایمان دوره‌ای است که تولیدبالا، سلامت و تولیدمثل مجموعه برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد. خوشبختانه با پیشرفت علم دامپروری و دامپزشکی امروزه از خیلی از بیماری‌های متابولیک می‌توانیم جلوگیری کنیم. درمان بیماری‌های متابولیک بسیار در افزایش کارایی مجموعه های گاو شیری می‌تواند موثر باشد.
زمان نشخوارکردن در بیماری‌های متابولیک
دانشمندان سال‌هاست که رفتارهای تغذیه‌ای گاوهای شیری را بررسی می‌کنند. زمان نشخوارکردن در گاوهای سالم چیزی حدود ۵۰۰ دقیقه در طول روز است. قبل از زایمان این زمان به حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ دقیقه می‌رسد. در روز زایمان ما یک افت خیلی زیاد یا حتی صفر شدن زمان نشخوارکردن را مشاهده می‌کنیم. بعد از زایمان این زمان دوباره رو به افزایش می‌رود تا به همان ۵۰۰ دقیقه در روز برسد. البته باید توجه داشته باشید که این زمان در مدت بیماری بسیار متفاوت است.
دانشمندان در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ نشان داند که گاوهایی که مقدار زمان نشخوارکردنشان قبل از زایمان کمتر از حد معمول بوده است، در اولین روزهای بعد از زایمان افت محسوسی را در زمان نشخوار کردن داشتند. ( حدود ۴۵۰ دقیقه در روز) و بیشتر از بقیه دچار بیماری‌های متابولیک شدند.
گاوهایی که بیماری متابولیک خفیفی داشتند یا سلامت کافی در دوره بعد از زایمان داشتند، در ۱۰ روز ابتدایی بعد از زایمان میانگین زمان نشخوار کردن بالاتری داشتند. (حتی بیش از ۵۲۰ دقیقه در روز) که بسیار برای تولید بالا و سلامت آینده گاو اهمیت دارد.
مقدار ماده غذایی دریافتی در بیماری‌های متابولیک
مقدار ماده غذایی دریافتی رابطه نزدیکی با نشخوار دارد. اگر مقدار ماده دریافتی کاهش پیدا کند، نشخوار هم کاهش پیدا می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که کاهش مقدار ماده خشک دریافتی در دوره انتقالی باعث کاهش دریافت ماده غذایی در دوره بعد از زایمان می‌شود که تاثیر مستقیمی بر ایجاد بیماری‌های متابولیک و کاهش تولید شیر دارد.
تخمین زده می‌شود که ۱ کیلوگرم کاهش در ماده غذایی دریافتی باعث کاهش در تولید شیر به مقدار ۱.۹۴ کیلوگرم می‌شود. با چشم غیرمسلح، به خصوص در سیستم های فری استال، خیلی سخت است که کاهش دریافت ماده غذایی را تشخیص دهیم. به همین خاطر است که امروزه سیستم‌هایی برای پایش این مقدار به وجود آمده اند که بهره وری بالایی دارند و سریعا ما را از این کاهش آگاه می‌سازند. باید توجه داشته باشید که کاهش اشتها می‌تواند نشانه رایج خیلی از بیماری‌ها باشد.
کاهش تولید شیر
نشانه دیگر، که اگرچه کمی دیرتر از دو نشانه قبلی بروز پیدا می‌کند، کاهش تولید شیر به مقدار ۴ تا ۲۵ کیلوگرم است. این نشانه هم به مقدار زیادی با مقدار ماده غذایی دریافتی وابسته است. مقدار شیر تولیدی یک گاو بیمار به صورت میانگین ۱۵ کیلوگرم کمتر از گاوهای سالم است. از سوی دیگر، کاهش تولید شیر ۵-۷ روز قبل از تشخیص بیماری های متابولیک می‌تواند مشاهده شود. به عنوان مثال در کتوز، جابه جایی شیردان و بیماری‌های گوارشی دیده می‌شود.
پایش روزانه تولید شیر و استفاده از سیستم‌های هوشمند و به‌روز می‌تواند به ما در افزایش سلامت و بهره‌وری گله کمک‌رسان باشد.
فعالیت روزانه در بیماری‌های متابولیک
فعالیت روزانه گاوها شامل چرخه زیر می‌شود:
بلند شدن، راه رفتن، دراز کشیدن.
مدت زمان فعالیت روزانه در گاوهای بیمار معمولا کمتر از گاوهای سالم است. البته نه در همه موارد!
اگرچه، گاوهایی که دچار کتوز و جابه‌جایی به چپ شیردان هستند، میانگین مدت زمان فعالیت روزانه آن‌ها ۸-۹ روز قبل از تشخیص بیماری، بیشتر از میانگین گاوهای سالم می‌شود. اگرچه با پیشرفت بیماری از این مقدار فعالیت کاسته می‌شود. در مقابل، گاوهایی که در ابتدای زمان شروع اسیدوز و هاپوکلسمی هستند، فعالیت روزانه آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
زمان استراحت و دراز کشیدن گاو
استراحت گاو در طول روز حدود ۸ تا ۱۲ ساعت است و تغییر در مقدار آن می‌تواند بیانگر شروع یک بیماری باشد. افزایش این پارامتر می‌تواند به خوبی بیانگر شروع بیماری هایپوکلسمی در دوره بعد از زایمان و ۱۴ روز ابتدایی شیردهی باشد. در بیماری کتوز به طرز خیلی شدیدی مدت زمان استراحت افزایش پیدا می‌کند.
نتیجه تحقیق دانشمندان که روی رفتار گاوها تحقیق می‌کنند، نشان می‌دهد که مدت زمان استراحت گاو در بیماری کتوز به بالانس انرژی و در هایپوکلسمی به سطح کلسیم خون بستگی دارد.
البته افزایش مدت زمان استراحت و کاهش فعالیت روزانه می تواند بیانگر شروع لنگش هم باشد. ( البته گاهی اوقات لنگش می‌تواند در اثر بیماری‌های متابولیک هم باشد.)
مدت زمان نشخوارکردن، مقدار ماده غذایی دریافتی، کاهش تولید شیر، کاهش فعالیت و افزایش مدت زمان استراحت گاهی اوقات تغییرات بسیار جزئی هستند که چشم انسان قادر به تشخیص آن‌ها نیست. اگرچه تشخیص سریع می‌تواند در تاثیرگذاری درمان، ذخیره پول و افزایش سلامت، تولیدمثل و رفاه گاو در زمان اوج شیرواری موثر باشد. امروزه سیستم های پایش هوشمند رفتارهای گاو توانسته‌اند بسیار در تشخیص به موقع بیماری های متابولیک موثر باشند و از ضررهای سنگین مجموعه های گاو شیری جلوگیری کنند.
