چالشهای تغذیه طیور

پرورش طیور و چالشهای تغذیه آن

چالشهای تغذیه طیور : طبق گزارش های خواروبار جهانی جمعیت جهان روز به روز در حال افزایش است، بنابراین با افزایش جمعیت میزان درخواست به غذا نیز افزایش می یابد، در این مسیر کشور و مردم ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و هر روز نیاز به غذا بیشتر می شود. یکی از نیازمندیهای انسان به غذا پروتئین ها هستند که مهمترین آنها حیوانی است پس باید در نظر داشت که تأمین پروتئین حیوانی نیازمند اتکا به منابع موجود مانند سازگاری با محیط زیست و شرایط اقلیمی است.

یکی از بهترین پروتئین ها برای انسان ها گوشت دام و طیور است، در ایران تولید گوشت طیور بسیار بهینه تر از تولید گوشت دام است، چرا که دام بیشتر از طیور به آب و غذا نیازمند است، همچنین دام به مرتع احتیاج دارد و امروزه هم بخاطر استفاده بی رویه از مراتع در ایران زمینهای سرسبز رو به نابودی هستند، مورد دیگر قیمت تمام شده هر کیلو گوشت است که  گرانتر از ۱ کیلو مرغ است، بنابراین در کشور ایران استفاده از پروتئین مرغ و طیور بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

چالش های تغذیه ای طیور

علاوه بر اینکه پرورش طیور دارای محسناتی هستند اما موانع محتلفی در این راه وجود دارد مانند تغذیه. هرچند بیشتر تغذیه طیور مانند ویتامین های سویا و مواد افزودنی آن در داخل کشور تولید می شود، اما عمده تغذیه  طیور مانند ذرت و کنجاله و آنزیمها به صادرات وابسته هستند و همین امر این صنعت را با چالش زیاد مواجهه کرده است. بطور خلاصه با انواع مرغها و چالش های آن آشنا می شویم.

انواع مرغها

مرغ گوشتی:

دوره پرورش مرغ گوشتی در ایران طولانی است در نتیجه هزینه پرورش مرغ به دلیل تغذیه، انرژی و زمان افزایش، کیفیت محصول کاهش و هزینه تولید افزایش می یابد. در ادامه بیشتر به آن پرداخته می شود.

مرغ تخم گذار:

دلیل نگهداری و پرورش این مرغها برای تخم مرغ است که به دو روش تخم مرغ نطفه دار و بی نطفه تقسیم می شوند. پرورش مرغ مادر می بایست در شرایط و محیط مناسب صورت بگیرد، مانند سالن های تمیز، خشک، ضدعفونی شده با تهویه و نورکافی و دمای مناسب سالن. عوامل یاد شده اگر به درستی رعایت نشود خطرات زیادی برای صاحبان این صنعت به بار می آورد.

گاهی بخاطر فقر دانش، بازده پائین تولید خوراک طیور به منزلۀ عامل سهیم در در افت بازده استفاده از مواد خوراکی ایفای نقش می کند.

تنظیم اشتها

یکی از چالشهای تغذیه طیور اشتهای آنهاست، اشتهای طیور یعنی چه و چه معانی و مکانیسم هایی دارد.

مکانیسم های محتلف زیادی کشف شده اند که می توانند در کنترل اشتها دخالت داشته باشند. بعضی از علائمی که از اعضاء مختلف منشا می گیرند به سطح قشر مغز یا هیپوتالاموس رسیده و شبکه های اعصابی که از داخل هیپوتالاموس عبور می کنند را تحریک می نمایند. اعصاب مذکور توسط شبکه های عصبی دیگری اطلاعات را به اندام هایی نظیر سنگدان، کبد، روده و پانکراس منتقل می کنند.

علائم اطلاعاتی رسیده به قشر مغز مستقیماً ناشی از وضعیت ظاهری خوراک هستند، در حالی که علائم دیگر بعد از هضم غذا از دستگاه گوارش، توسط سلولهای گیرنده و حساس به خصوصیاتی نظیر مزه، فشار اسمزی، فشار مکانیکی و بعضی از متابولیت ها، به مغز ارسال می شوند.

علائم مذکور سپس به هیپوتالاموس منتقل می گردند. پرندگان نسبت به ساختار ظاهری خوراک حساس هستند بدین معنی که، اگر قبلاً به آنها غذایی با یک شکل خاص خورانده شده باشد، در صورت جایگزین کردن آن با خوراک دیگری، مدتی طول می کشد تا پرنده نسبت به ساختار ظاهری حوراک  جدید عادت کند.

در هر حال نتیجه بعضی از آزمایشات ثابت کرده که پرندگان قادرند بعضی از خوراک ها را از طریق حس بویایی تشخیص و به خوراک های دیگر ترجیح دهند. پرندگان در مقایسه با پستانداران نسبت به موادی که باعث افزایش مصرف خوراک می شوند حساسیت کمتری دارند.

تغذیه طیور

یک جوجه هنگام تولد حدود ۴۰ گرم است و تقریباً بعد از ۲ ماه  به ۴ کیلو می رسد. این جوجه ها از سرعت رشد بسیار بالایی برخوردارند. بهبود عملکرد جوجه های گوشتی در دهه های گذشته مربوط به بهبود ژنتیکی، تغذیه و شرایط پرورش آن است.

طبق آزمایشات ژنتیکی که در طی سالهای مختلف بر روی جوجه های گوشتی در سراسر دنیا انجام شد وزن آنها طی سالها افزایش یافت که این امر بخاطر تغذیه مناسب صورت گرفت همچنین افزایش چشمگیر عضله در سینه مرغ کاملاً مشهود بود و وزن نسبی سینه مرغ در اثر بهبود ژنتیکی و البته تغذیه مناسب دو برابر شد. در مقابل وزن نسبی اندامهای قلب و ریه کاهش یافت.

باید در نظر داشت که اندامهایی مانند سینه که گوشت مصرفی مرغ را تشکیل می دهند، مصرف کننده اکسیژن در بدن هستند و اندامهای قلب و ریه تأمین کننده اکسیژن برای ساخت چنین بافتهایی در بدن هستند. پس بصورت مشخص باید گفت توازن بین رشد چشمگیر عضله های بدن مانند سینه در مرغهای گوشتی متناسب با اندامهایی چون قلب و ریه نیست.

یکی دیگر از موارد شیوع ناهنجاریهای سوخت و ساز مانند آسیب و مرگهای ناگهانی است که باعث آسیب جدی به این صنعت وارد می کند.

پلت یا کرامبل

یکی دیگه از چالشهای تغذیه طیور که در صنعت طیور تأثیر می گذارد این است که اغلب خوراکها به شکل پلت یا کرامبل مصرف می شود. تنظیم فرمول خوراک طیور یا «جیره نویسی» برای طیور به امری حرفه ای و تخصصی تبدیل شده است. آنچه امروزه در پرورش و تولید جوجه های گوشتی نیاز است آمینواسید لیزین برای رشد، قابلیت استفاده از خوراک، مقدار یا درصد گوشت سینه و ترکیب لاشه مطرح و البته مقدار آن متفاوت است.

امروزه با پیشرفت فناوری و تکنولوژی، نحوه عمل آوری خوراک طیور کنترل و تأمین شرایط محیطی در آشیانه ها تحول شگرفی کرده و این مسئله بر نیاز پرنده ها تأثیر گذاشته است. یکی از مسائل مهم دمای آشیانه طیور است، چرا که در صورت مناسب بودن دمای محیط مرغ تخم گذار در طی سال ممکن است ۳۳۰ تخم تولید کند. و البته تأثیر دیگر دما بر بهبود تغذیه طیور است.

بنابراین آنچه در پرورش مناسب مرغ تخم گذار و گوشتی مهم است، محل مناسب، تغذیه، هواکش و… است. نبود هر کدام باعث آسیب های جدی به صنعت طیور می رساند.

نتیجه 

در تغذیه طیور آنچه مهم است این است که میزان مصرف آب طیور بسیار کمتر از دام است، پس گوشت مرغ منبع اصلی مصرف مردم ایران خواهد بود. اما شیوه های نادرست تغذیه و پرورش نامطلوب طیور در ایران خسارات جبران ناپذیری ایجاد کرده است، چرا که تغذیه مناسب در پرورش طیور با جهش ژنتیکی جدید بسیار تأثیرگذار است.