گاو خشک به گاوی گفته میشود که برای چند ماه شیردوشی نشده باشد. دوره خشکی دوره استراحتی است که به صورت آگاهانه به گاوها داده میشود. با این استراحت گاوها توان تولید شیر خود را دوباره بازیابی می‌کنند. درمان و مدیریت گاوها در این دوره به عنوان درمان گاو خشک (DCT) نامیده میشود.
گاوهای شیری در دوره شیرواری بسیار مستعد ابتلا شدن به عارضه‌هایی مانند ورم پستان هستند. ورم پستان با التهاب غده‌های پستانی و بافت خود پستان خود را بروز می‌دهد. این بیماری معمولا به دلایل مختلفی به وجود می‌آید. عفونت باکتریایی اما اصلی‌ترین علت آن است. عفونت باکتریایی می‌تواند در حین پروسه شیردوشی یا از از طریق محیط انتقال پیدا کند. درجه این عفونت می‌تواند از فرم خفیف تا شدید نوسان داشته باشد.
ورم پستان بر کیفیت و ترکیب شیر تولیدی تاثیری منفی دارد. این تاثیر منفی، باعث میشود که شیر دیگر مناسب مصرف نباشد.
دوره خشکی بهترین زمان برای درمان پیشگیرانه است. درمان ورم پستان با آنتی بیوتیک است. همچنین می‌تواند همراه یا بدون تیت سیلانت باشد. این درمان به عنوان درمان گاو خشک شناخته میشود. این درمان گله را از عفونت‌های احتمالی داخل پستانی محافظت می‌کند. عفونت‌های احتمالی که ممکن است در دوره شیرواری اتفاق بیفتند یا عفونت‌های جدید در دوره خشکی. درمان پایدار گاو خشک برای حفظ سلامت گاوها و کیفیت شیر تولیدی ضروری است.
درمان گاو خشک به دو صورت انجام میشود:
- BDCT یا درمان عمومی: در این روش از آنتی‌بیوتیک در دوره خشکی به صورت سیستماتیک برای تمامی گاوها استفاده میشود. این روش سال‌ها است که به عنوان یک روتین در اکثر فارم‌های گاو شیری استفاده میشود. استفاده از این متد به دلیل مستعد بودن گاوهای شیری به عفونت پستانی هستند. این عفونت در دوره خشکی رخ می‌دهد. آنتی‌بیوتیک سیستماتیک این فرصت را به ما می‌دهد که درکنار درمان عفونت‌های حال حاضر، از عفونت‌های جدید هم جلوگیری کنیم.
- SDCT یا درمان انتخابی: این روش به صورت درمان انتخابی کارتیه آلوده یا تمامی کارتیه‌های گاو آلوده است. این روش در اواخر دوره شیرواری انجام میشود. گاوها یا کارتیه‌هایی که آلوده نیستند شامل تزریق داخل پستانی آنتی‌بیوتیک نمی‌شوند.
روش‌های درمان ورم پستان
درمان شیرواری یا درمان گاو خشک دو راه اصلی درمان سطح گله است. اگرچه، استفاده از آنتی‌بیوتیک در دوره شیرواری به دلیل پسماند آنتی‌بیوتیک بسیار مورد نقد قرار می‌گیرد. به همین دلیل است که امروزه روش SDCT بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.
درمان گاو خشک یکی از شاخص‌های کلیدی برای کنترل ورم‌پستان است. درمان انتخابی امروزه به دلیل بهبود بهداشت پستان و محیط بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ایران محصولات زیادی برای این روش درمانی وجود دارد. این محصولات باید تحت نظارت دامپزشک مصرف شوند. درمان با کمک آنتی‌بیوتیک‌های داخل پستانی، ورم پستان را از بین می‌برد. همچنین از بروز عفونت‌های جدید در دوره خشکی جلوگیری می‌کند. استفاده از الکل قبل از تزریق پمادهای آنتی‌بیوتیکی یک روش بهداشتی است. این روش برای جلوگیری از گسترش باکتری در سطح گله است.
تکرار بروز ورم‌پستان در سطح گله میزان استفاده از محصولات درمانی را تعیین می‌کند. جنبه دیگری که نیاز به توجه دارد، طول دوره خشکی و جلوگیری از شیرواری برای اهداف درمانی است. البته فبل از شیرواری گاو این دوره خشکی عامدانه باید برطرف شده باشد.
پرورش‌دهندگان گاو شیری در حال روی آوردن به روش متعادلی از درمان عمومی و انتخابی گاو خشک هستند. این روش متعادل می‌تواند شاخص‌های طبیعی بودن شیر تولیدی را افزایش دهد.
چند نکته برای استفاده هرچه بهتر از روش درمان گاو خشک:
- مطالعات نشان می‌دهند که اکثر گله‌ها در انتهای دوره شیرواری، از درمان تمام کارتیه‌ها در تمام گاوها با مخلوطی از آنتی‌بیوتیک‌ها بهره زیادی می‌برند.
- قبل از تزریق آنتی‌بیوتیک داخل کارتیه، پستان باید تمیز و ضدعفونی شود.
- حتما باید از آنتی‌بیوتیک‌های مخصوصی که به صورت اختصاصی فرموله شده‌اند استفاده کرد. این آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت تک‌دوز برای تزریق داخل پستانی تهیه می‌شوند.
- استفاده از تیت سیلانت‌ها می‌تواند برای بعضی از گاوها در بعضی گله‌ها مناسب باشد.
- یک الی دو هفته قبل از خشک کردن گاو، باید جیره دریافتی گله کاهش پیدا کند.
- مطمئن شوید که گاوها در محیط تمیز و خشک نگهداری می‌شوند.
- باید به صورت مداوم گاوها را از لحاظ ملتهب بودن کارتیه‌ها بررسی کرد. ملتهب بودن کارتیه‌ها نشانه اصلی عفونت داخل پستانی است.