آنچه باید در مورد آنفولانزای پرندگان بدانیم

چرایی و چگونگی آنفولانزای پرندگان

امروزه در دنیا آنفولانزا یکی از پرگزارش ترین و بیشترین بیماری پرندگان به شمار آورد. می توان گفت آنفولانزای پرندگان، از جمله بیماری هایی است که با گذشت زمان و به سرعت، بر صنعت طیور در جهان خسارت وارد کرده، که متأسفانه این افزایش در سالهای اخیر به صد برابر رسیده است. پرندگان آبزی آزاد پرواز، میزبان هایی طبیعی ویروس های آنفولانزای تیپ  A هستند. (تیپ A، ویروسی است که عامل تولید کننده این بیماری است و به سایر حیوانات از جمله خوک و انسان نیز سرایت می کند). باید اذعان داشت چرخه ی پیوسته عفونت، بین گونه های پرندگان آبزی و بسیاری از پرندگان مهاجر و دیگر طیور و حیوانات مشترک است. معمولاً بطور مداوم این نوع ویروس از پرندگان آبزی وحشی به طیور و پرندگان دیگر سرایت می کند.

این ویروس به عنوان عامل اصلی و عامل بسیاری از بیماری ها و عفونت های طبیعی، که معمولاً در قسمت های فوقانی و تحتانی دستگاه تنفس انسان، اسب، خوک های اهلی، سگ و گونه های مختلف پرندگان رخ می دهند، شناخته شده اند.

عفونت طیور اهلی توسط ویروس های آنفولانزای پرندگان به طور مشخص، سندرم با طیف وسیع، از عفونت بدون نشانه های بالینی تا بیماری تنفسی و اُفت تولید تخم مرغ و حتی بیماری عمومی شدید با تلفات نزدیک به ۱۰۰% را موجب می گردد. شدت این بیماری از یک طرف به ویروس و از طرف دیگر به گونه، سن و سطح ایمنی طیور مبتلا شده بستگی دارد.

افزایش مقاومت پرندگان

افزایش مقاومت پرندگان به عفونت در مواقعی که در خطر مواجهه با ویروس آنفولانزای پرندگان هستند، می تواند چرخه عفونت را بشکند. از لحاظ نظری این امر از مسیر اصلاح نژاد با هدف انتخاب سویه ها و نژادهای مقاوم تر قابل دستیابی است، ولی تا به امروز تنها مقاومت جزئی برخی نژادهای ماکیان به ویروس های آنفولانزای با بیماری زایی کم شناسایی و از نظر علمی تأئید شده است. آنچه که تا کنون دیده شده این است که مقاومت ماکیان به ویروس های آنفولانزای با بیماری زایی زیاد تاکنون تایید نشده است.

چگونه می توان مقاومت و ایمنی پرندگان را در برابر ویروس بالا برد؟ این کار عمدتاً از طریق واکسیناسیون صورت می گیرد.

تا کنون این بیماری خسارات اقتصادی قابل توجهی را به بار آورده است. اما این بیماری از نظر جنبه های بهداشت عمومی، مهم ترین بیماری مشترک بین پرندگان و انسان است. در بیان اهمیت این ویروس در بهداشت عمومی، همین بس که بر اساس نظریه ای انتشار یافته، ویروس آنفولانزا از جمله عواملی است که ممکن است با احتمال ۵ به ۱۰، روزی نابودی حیات بر روی کره زمین یا  بخشی از آن را موجب گردد. این موضوع و اهمیت این بیماری را، علاوه بر جنبه های اقتصادی آن در صنعت طیور بیش از بیش آشکار می کند.

چگونگی شیوع پراکندگی آنفولانزای پرندگان

همانطور که گفته شد این بیماری به دلیل نوعی ویروس آنفولانزا ایجاد می شود و تا کنون بیش از دوازده نوع آن در جهان شناسایی شده است. باید در نظر داشت که انتقال این بیماری از پرندگان به انسان می تواند کشنده باشد. شیوع آنفولانزای پرندگان به ترتیب در آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و مناطقی از اروپا بیشتر است. در این مناطق دیده شده افرادی که علائم آنفولانزای مرغی را تجربه کرده اند با پرندگان بیمار تماس نزدیک داشته اند، در چندین مورد نیز آنفولانزای مرغی از یک شخص به شخص دیگر منتقل شده است.

مقامات بهداشت جهانی نگرانند که در صورت جهش این ویروس به نوعی باعث شیوع آن در جهان شود که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود که این نظریه هنوز به اثبات نرسیده چرا که بیشترین انتقال از پرنده بیمار به انسان است. دانشمندان در حال بررسی واکسن برای محافظت از افراد در برابر آنفولانزای مرغی هستند.

علل بروز این بیماری

آنفولانزای پرندگان یا مرغی به طور طبیعی در پرندگان وحشی رخ می دهد و می تواند به مرغ های خانگی مانند بوقلمون، اردک و غاز نیز سرایت کند. این بیماری در پرندگان از طریق تماس با مدفوع یک پرنده آلوده یا ترشحات از بینی، دهان یا چشم او منتقل می شود.

عموماً بازارها و فضاهای باز که شلوغ و غیر بهداشتی هستند کانون عفونت و گسترش این بیماری هستند.

یکی از راههای انتقال این بیماری گوشت و مرغ یا تخم مرغ نپخته پرندگان آلوده است که می تواند آنفولانزای پرندگان را منتقل کند. باید در نظر داشت که گوشت طیور در دمای ۴۷ درجه سانتیگراد پخته می شود.

علائم این بیماری در انسانها

علائم و نشانه های آنفولانزای پرندگان بسته به نوع آن ممکن است طی دو تا هفت روز ابتلا شروع شود. علائم این بیماری شبیه آنفولانزای معمولی است مانند:

سرفه، تب، گلودرد، دردهای عضلانی، سردرد، تنگی نفس، در برخی از افراد حالتهای دیگری مانند استفراغ یا اسهال دارند.

عوامل خطرزا

به نظر می رسد بیشترین عامل خطر آنفولانزای مرغی تماس مستقیم با پرندگان یا با سطوح آلوده به پرها، بزاق یا مدفوع آنها باشد. در موارد کمی نیز انتقال این بیماری از انسان به انسان است اما تا زمانی که ویروس به راحتی در بین مردم پخش نشود، پرندگان آلوده بیشترین خطر انتقال این بیماری هستند.

عوارض

افراد مبتلا به آنفولانزای مرغی ممکن است دچار عوارض تهدید کننده باشند از جمله: ذات الریه، نارسایی تنفسی، اختلال عملکرد کلیه ها، مشکلات قلبی، التهاب چشم.

باید در نظر داشت که اگرچه این بیماری بیش از نیمی از افراد آلوده را از بین می برد اما هنوز تعداد کشته شدگان کم است، زیرا تعداد کمی از افراد به آنفولانزای پرندگان مبتلا شده اند. از سال ۱۹۹۵ تا کنون کمتر ۵۰۰ مورد مرگ از آنفولانزای مرغی به سازمان بهداشت جهانی گزارش شده است.

واکسن آنفولانزای مرغی

سازمان غذا و دارو یک واکسن را برای جلوگیری از عفونت ویروس آنفولانزای مرغی تأیید کرده است. متاسفانه این واکسن هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته اما بعضی از کشورها مانند آمریکا آن را ذخیره می کند تا در صورت شیوع گسترده این بیماری، آن را توزیع کند. این واکسن می تواند در همان اوایل شروع بیماری مورد استفاده قرار گیرد. محققان و دانشمندان در حال بررسی انواع دیگر واکسن هستند تا در صورت بروز و همه گیری این بیماری از آن استفاده کنند.