فیتاز آنزیمی است که نقش مهمی در تغذیه دام به ویژه در جیره طیور ایفا می کند. این ماده مسئول تجزیه اسید فیتیک است، ترکیبی که در غلات و سایر مواد غذایی گیاهی یافت می شود، که می تواند به مواد معدنی متصل شود و آنها را برای جذب توسط حیوان غیرقابل دسترس کند. فیتاز با تجزیه اسید فیتیک، دسترسی به مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و روی را در جیره طیور افزایش می دهد. این نه تنها ارزش غذایی خوراک را بهبود می بخشد، بلکه اثرات زیست محیطی تولید دام را نیز کاهش می دهد. در این مقاله به فواید فیتاز در جیره طیور و اهمیت آن در تولید پایدار طیور می پردازیم.
کاربرد فیتاز
فیتات یک مولکول حاوی فسفر است و به مقدار زیاد در مواد غذایی گیاهی مانند کنجاله سویا، ذرت و گندم یافت می شود. مشکل فیتات این است که به مواد معدنی موجود در دستگاه گوارش طیور متصل می شود و آنها را برای جذب از دسترس خارج می کند. این موضوع می تواند منجر به کمبود مواد معدنی ضروری مانند کلسیم و فسفر شود که برای رشد استخوان، تولید تخم مرغ و سلامت کلی پرنده لازم است. فیتاز فیتات را تجزیه می کند، مواد معدنی محدود شده را آزاد می کند و آنها را برای جذب در دستگاه گوارش پرنده در دسترس قرار می دهد.
فواید فیتاز
استفاده از فیتاز در جیره طیور فواید زیادی دارد. اول از همه، دسترسی به مواد معدنی را که برای رشد و نمو پرنده ضروری است، بهبود می بخشد. کلسیم و فسفر از مواد معدنی ضروری برای رشد استخوان، تولید تخم مرغ و سلامت کلی پرنده هستند. با افزایش دسترسی به این مواد معدنی، فیتاز سلامت اسکلتی پرنده را بهبود می بخشد، که برای تولید جوجه های گوشتی اهمیت ویژه ای دارد. جوجه های گوشتی به سرعت رشد می کنند و برای رشد اسکلتی خود به مقدار زیادی کلسیم و فسفر نیاز دارند. کمبود این مواد معدنی می تواند منجر به مشکلات اسکلتی مانند ضعف و بدشکلی پا شود که می تواند بر رفاه و بهره‌وری پرنده تأثیر بگذارد.
این آنزیم همچنین قابلیت هضم سایر مواد مغذی موجود در خوراک مانند پروتئین و انرژی را بهبود می بخشد. هنگامی که فیتات به مواد معدنی متصل می شود، می تواند به پروتئین ها نیز متصل شود و قابلیت هضم آنها را کاهش دهد. با تجزیه فیتات، فیتاز قابلیت هضم پروتئین و انرژی موجود در خوراک را بهبود می بخشد، که می تواند منجر به بهبود تبدیل خوراک و نرخ رشد شود. این امر به ویژه برای تولید طیور مهم است، جایی که خوراک بیشترین هزینه تولید را نشان می دهد.
استفاده از فیتاز در جیره طیور، فواید زیست محیطی نیز دارد. فسفر یک منبع غیر قابل تجدید و یک منبع محدود است. هنگامی که طیور فسفر را در کود خود دفع می‌کند، می‌تواند به آبراه‌ها ختم شود و به اوتروفیکاسیون کمک کند، فرآیندی که می‌تواند منجر به رشد شکوفه‌های جلبکی مضر شود. با افزایش دسترسی به فسفر در خوراک، فیتاز مقدار فسفر دفع شده توسط پرنده را کاهش می دهد که می تواند اثرات زیست محیطی تولید طیور را کاهش دهد.
روش‌های استفاده
فیتاز را می توان به روش های مختلفی به جیره طیور اضافه کرد. یکی از راه ها استفاده از افزودنی های تجاری است. این موارد به دو صورت مایع و خشک در دسترس هستند. این افزودنی ها مستقیماً به خوراک اضافه می شوند و آنزیم فیتاز در دستگاه گوارش پرنده فعال می شود. همچنین می توان فیتاز را به طور غیرمستقیم با افزودن مواد حاوی منابع طبیعی فیتاز اضافه کرد. مانند سبوس گندم یا جو به خوراک . این مواد حاوی میکروارگانیسم‌های تولیدکننده فیتاز هستند. که می‌توانند فیتات را تجزیه کرده و مواد معدنی محدود را آزاد کنند.
توجه به این نکته ضروری است که میزان فیتاز مورد نیاز در جیره طیور به عوامل مختلفی از جمله سن و مرحله تولید پرنده، نوع مواد تشکیل دهنده خوراک مصرفی و میزان مطلوب مکمل های معدنی بستگی دارد. بنابراین توصیه می شود برای تعیین مقدار مناسب فیتاز مورد نیاز برای جیره های خاص طیور با متخصص تغذیه همکاری کنید.
در نتیجه، فیتاز یک آنزیم ضروری در تغذیه طیور است که نقش مهمی در بهبود دسترسی به مواد معدنی، بهبود تبدیل خوراک و کاهش اثرات زیست‌محیطی تولید طیور ایفا می‌کند. با تجزیه فیتات، فیتاز مواد معدنی محدود شده ای مانند کلسیم، فسفر و روی را آزاد می کند که برای رشد و نمو پرنده ضروری هستند. استفاده از فیتاز در جیره طیور نه تنها ارزش غذایی خوراک را بهبود می بخشد بلکه اثرات زیست محیطی تولید طیور را با کاهش دفع فسفر کاهش می دهد. بنابراین، گنجاندن فیتاز در جیره طیور برای اطمینان از تولید پایدار و کارآمد طیور ضروری است.