بیماری انگلی کوکسیدیوز
انگل چیست و چه نوع بیماریهایی انگلی محسوب می شوند؟ برای اینکه با این بیماری رایج بین طیور بیشتر آشنا شویم، لازم است کمی از پیشینه این بیماری انگلی آگاه شویم. عموماً بیماریهای انگلی خسارت بارترین بیماریهای طیور به شمار می روند . بروز این انگلها می تواند بر کمیت و کیفیت تولیدات گله ی مادر معنی دار باشد. مهم ترین انگلهای خارجی طیور شپش ها، کک ها و جرب ها هستند که در بین مرغان مادر و تخم گذار تجاری بسیار رایج است. یکی از بیماریهای رایج انگلی کوکسیدیوز است.
کوکسیدیوز، بیماری ای با اهمیت جهانی
کوکسیدیوز، بیماری ای با اهمیت جهانی در صنعت پرورش طیور است . علم رغم تمامی پیشرفت هایی که در علوم ژنتیک، تغذیه، مدیریت و دارو درمانی حاصل شده است، هنوز هم، یکی از متداول ترین و در عین حال، پرهزینه ترین بیماری های طیور به شمار می رود. تشخیص اولیه ی کوکسیدیوز در مواردی که به شکل حاد و با شدت زیاد بروز می نماید، در سطح مزرعه امکان پذیر است. در شکل ملایم تر ، بیماری حین کالبدشکافی در آزمایشگاه قابل تشخیص است.
بطور خلاصه این بیماری بسیار کشندس که مانع تولید و رفاه مرغ می شود. بنابراین این بیماری می تواند تهدید بزرگ برای صنعت جهانی طیور باشد. این بیماری گونه های مختلفی دارد که بر قسمتهای مختلف دستگاه روده مرغ تأثیر می گذارد. بیماری که در اثر بلغور تخمک های اسپور شده اتفاق می افتد. گاهی عفونت مخلوط در میان گونه های این انگل هم در بیماری زایی و هم تشخیص اشتباه بیماری کمک می کند.
باید در نظر داشت که صنعت طیور یکی از سریعترین زیربخش های کشاورزی است که در صنعت غذایی جهان نقش عمده ای را بازی می کند. بنابراین یک نیروی محرکه اصلی اقتصاد است. پس مرغ و دیگر طیور و تخم آنها به تولید محصولات کشاورزی کمک زیادی می کند. با این حال جوجه ها میزبان بسیاری از بیماریهای مهلک هستند و مرگ و میر آنها برای اقتصاد جهان خطرات بسیار زیادی دارد. در این میان بیماری کوکسیدیوز میزان بالای مرگ و میر در صنعت طیور را دارد.
شناخت بیماری کوکسیدیوز
این بیماری یک بیماری روده ای است که باعث مختل شدن رشد و سیستم ایمنی بدن می شود و در نهایت منجر به مرگ و میر بالا می شود. همین امر باعث خسارات بسیار زیادی برای صنعت کشورهای بزرگ می شود. همان طور که در سطور قبل شد عامل این بیماری شایع انگلها هستند.
متاسفانه در مرغ هفت گونه انگل شناسایی شده و به عنوان مهمترین گونه از نظر اقتصادی در نظر گرفته شده اند.
شناخت انگلهای این بیماری برای تشخیص به موقع و بهتر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که محدودیت های متعددی از جمله پیچیدگی، تخصص و ویژگیهای گیج کننده در بین گونه های مختلف باعث کاهش کارایی تشخیص این بیماری می شود.
اقدامات کنترلی این بیماری
یکی از اقدامات کنترلی بر ضد این انگل استفاده از داروهای ضدکسیری، واکسن ها و اقدامات دقیق مدیریتی بوده است. با این حال باعث کم شدن و تهدید اثربخشی ضدسرطانی اصلاح در روش های کنترلی فعلی می شود.
انواع مختلف این بیماری شامل:
کوکسیدیوز مرغی، اپیدمیولوژی کوکسیدیوز مرغ، انگل های شایع بین طیور، اقدامات کنترل کوکسیدیوز و تهدیدهای ناشی از تنوع ژنتیکی آن و…
کوکسیدیوز مرغی چیست؟
این بیماری خطرناک و شایع بین طیور بیش از ۱۰۰۰ گونه حیوانات میزبان مختلفی مانند مرغ، اردک، بوقلمون، گاو، خرگوش، گوسفند، سگ و گربه خانگی را آلوده می کند که در مرغ هفت گونه خطرناک آن وجود دارد و باعث مرگ آنها می شود. این بیماری در ناحیه های مختلف روده با سطح بیماری زایی آنها در بدن طیور از جمله مرغ ارتباط دارد.
شایع ترین و دلیل اصلی بیماری کوکسیدیوز انگل اویمریا است. اویمریا از طریق خوردن غذا، آب و بسترهای آلوده به جوجه ها وارد می شود. این تخمک ها که در مدفوع ریخته شده توسط پرندگان آلوده رشد می کند و می تواند از همین طریق به مرغ منتق شود. باید در نظر داشت شرایطی که مرغ های گوشتی و پرندگان دیگر در آن رشد می یابند به شیوع آسان این بیماری کمک می کنند.
علل شیوع انگلها در این بیماری
در بین طیور مرغ های روستای معمولاً آمادگی بیشتر و آسیب پذیرند نسب به این بیماری چرا که انگلهایی که در محیط های آنجا رشد می کنند بیشترند.
نمونه های از انگل های مرغی عبارتند از: شپش، کنه، کک، کلمینت و کوکسیدیا.
بیشتر پرندگان به بیش از یک نوع انگلی روده آلوده شده و این امر به توزیع گسترده آنها نیز کمک می کند.
شیوع انگل در میان مزارع مختلف در مناطق مختلف جغرافیایی وجود دارد. در بین جوجه های محلی انگل ایمریا شایع است. بیشترین مرگ و میر این بیماری به ترتیب در کشورهای ترکیه، هند، اتیوپی و نیجریه گزارش شده است. این انگل در طیور باعث ضایعات شدید و خفیف می شود. این انگل در وسط روده کوچک پرنده رشد می کند. همچنین این عفونت در جوجه پرندگان نیز در شرایط مختلف آب و هوایی رشد می کند.
چگونگی تشخیص کوکسیدیوز
از روش های معمول تشخیص این بیماری شناسایی گونه های مختلف این بیماری، محل رشد، ضایعات مشخص و… در طیور است. همچنین روشهای پیچیده دیگری مانند تجزیه و تحلیل پاتولوژیک و مورفولوژیکی مانند محل ضایعه، شکل و اندازه اووسیست استفاده کرد. باید در نظر داشت شناسایی گونه های دقیق برای کنترل بیماری لازم است چراکه سطح مقاومت دارو یا واکسن بر روی پرنده را نشان می دهد و یکی از روشهایی است که در بیشتر تحقیقات و روشهای مولکولی همراه است.
کنترل بیماری
با توجه به تأثرگذاری زیاد این بیماری بر روی پرندگان روشهای مختلفی برای کنترل آن وجود دارد. اولین کار برای پیشگیری، امنیت زیستی کامل همراه با استفاده از داروهای پیشگیری است. استفاده از داروهایی مانند آمپرولیوم، نیکاربازین، دیکلازوریل و تولتازوریل که همه آنها تا سالها برای کنترل این بیماری خطرناک استفاده می شوند. یکی دیگر از راههای کنترل این بیماری ایزوله کردن مزرعه توسط مزرعه داران است که این روش توانسته در مناطق مختلف دنیا تأثیر مثبت داشته باشد.
علائم بالینی بیماری کوکسیدیوز
کاهش فعالیت پرندگان
جمع کردن گردن به داخل
خواب آلودگی و جمع شدن در اطراف دیوار
بی اشتهایی و کم شدن غذا
تغییر شکل مدفوع (خون آلوده با رگه های سفید)
