بیماری مونوسیتوز (Avian Monocytosis) که به بیماری مرغان جوان و تاج آبی (Blue comb) نیز نامیده می‌شود، بیماری‌ای حاد و شبیه وبا می‌باشد که در مراحل اول تخمگذاری، طیور را مبتلا می‌کند.
عامل ایجاد کننده بیماری هنوز به درستی مشخص نیست، ولی بنظر می‌رسد که توسط ویروس ایجاد می‌شود. بیماری بیشتر در مرغانی که در چند ماهه اول تخمگذاری هستند، دیده می‌شود. هرچند که بیماری در سنین ۴ هفتگی و یا ۲ سالگی نیز دیده شده است. شیوع بیماری در فصول تابستان و پاییز بیشتر است.
انتقال بیماری:
راه انتشار بیماری مشخص نیست. اما به خاطر اینکه این بیماری بیشتر در فصل تابستان شیوع پیدا می‌کند، احتمالا عوامل محیطی نقشی در انتشار بیماری دارا می‌باشد.
علائم بیماری:
بیماری به طور ناگهانی ظهور کرده و ممکن است یکباره حدود ۲۵ درصد گله را مبتلا سازد. میزان مصرف دان و آب طیور مبتلا به این بیماری کم می‌شود، میزان تخمگذاری پائین می‌آید و همچنین مبتلا به اسهال متمایل به سفید آبکی می‌شوند. گاهی پرهای اطراف مخرج با مواد اورات آلوده است.
سیانوزه شدن تاج و ریش که به رنگ متمایل آبی در می آید (و به همین علت است که به این بیماری تاج آبی می گویند)، نیز از علائم این بیماری است. چشمان فرو رفته، خشک شدن ساق پا، ضعف و بالاخره مرگ نیز در این بیماری دیده می‌شود.
دوره بیماری یک الی دو هفته است و تلفات بین صفر تا ۵۰ درصد متغیر است، ولی معمولاً حدود ۵ درصد است.
جراحات کالبد گشائی:
در کالبد گشایی مرغان مبتلا به این بیماری خونریزی روی پرده های سروزی و چربی ها و قلب، نکروز عضله سینه، چینه دان منبسط و محتوی مواد ترش شده، محتویات ژلاتینی در روده ها، پرخونی کبد، تورم کلیه و گاهی علائم مشخص نقرس احشائی بر روی لاشه‌ی مرغان بیمار دیده می‌شود. در مرغان تخمگذار زرده له شده در حفره بطنی وجود دارد.
چگونه می‌توان این بیماری را در مرغداری تشخیص داد؟
تشخیص قطعی براساس تاریخچه گله، وجود جراحات مشخص، انتشار سریع، تلفات کم، سیانوزه شدن (تغییر رنگ پوست به آبی تیره یا همان کبود شدن) تاج و ریش، اسهال، رسوب اورات در کلیه‌ها قابل مشاهده می‌باشد.
همچنین تعداد مونوسیت‌ها (مونوسیت‌ها سلولهای خونی هستند) به ۲۰ درصد یا ۸۰۰۰ عدد در هر میلیمتر مکعب می‌رسد. میزان طبیعی مونوسیت‌ها برای مرغ ۹ درصد یا ۱۷۰۰ عدد در هر میلیمتر مکعب و برای خروس ۱۰ درصد می‌باشد. افزایش درصد مونوسیت های خون بیماری مونوسیتوز نامیده می‌شود.
دقت داشته باشید که این بیماری با پولوروز، تیفوز، اورمی حاصله از ویروس برونشیت عفونی و به خصوص وبای مرغان تفاوت دارد و باید آنها را از هم تمیز داد.
درمان و پیشگیری این بیماری به چه صورت است؟
دان ملاس در آب، اضافه کردن کلرور پتاسیم به میزان ۲ درصد در غذا به مدت ۴ روز و اضافه کردن آنتی بیوتیک به میزان ۲۰۰ گرم در یک تن غذا به مدت ۵ الی ۷ روز ممکن است در بهبودی مؤثر باشد.
اما پیشگیری از این بیماری از طریق اداره صحیح مرغداری، تهویه مناسب، جلوگیری از استرس برای مرغ ها، غذای مناسب و اقدامات بهداشتی برای جلوگیری از انتشار بیماری صورت می‌پذیرد.
منبع: کتاب راهنمای بیماری‌های طیور صنعتی | مولفین دکتر کاشانی فرد و دکتر ترکمن