اسهال یکی از بیماریهای معمول در پرندگان
یکی از بیماریهای شایع بین پرندگان اسهال است. در شرایط طبیعی معمولاً مدفوع پرندگان از یک توده قهوه ای رنگ محتوی یک ترکیب آبکی و سفیدرنگ که اغلب اورات کلسیم است می باشد. اسهال نتیجه افزایش فرکانس و محتوای مایع از اجزای مدفوع است.
در پرندگان، فضولات از سه عنصر مدفوع، اورات و ادرار تشکیل شده است که هرکدام از آنها در قسمت مشخصی از اجزای داخلی ترکیب و بعد دفع می شوند. بطور مثال ادرار و اورات در کلیه ها و مدفوع در دستگاه روده تولید می شوند. بطور معمول پرندگان مقدار کمی ادرار تولید می کنند و بیشتر پسماندهای حاصل از کلیه ها به صورت اورات های نیمه جامد و سفید است.
گاهی اوقات حجم بیشتری از ادرار تولید می شود که اغلب به عنوان اسهال اشتباه گرفته می شود. بطور کلی زمانی پرنده اسهال می گیرد که مدفوع پرنده زیاد و به دفعات زیاد دفع شود. اسهال بر اساس تعدادی از عوامل که با جیره غذایی و عوامل عفونی در ارتباط هستند استوار است. در مورد پرندگان پرورش یافته روی کف، بستر مدفوع مرطوب خواهد شد و این عملکرد کیفیت لاشه آنها را تحت تأثیر قرار می دهد.
علت عمومی اسهال
اسهال پرندگان عوامل مختلفی دارد که اعم آنها از این قرارند:
- عفونت های قارچی
- عفونت های ویروسی
- عفونت های باکتریایی
- سموم
- بلعیدن اجسام خارجی
- تغییرات رژیم غذایی
- علل عمومی
پرندگانی که علایم دیگری مانند استفراغ، بی اشتهایی یا بی حالی دارند ممکن است نیاز به آزمایش تشخیصی گسترده داشته باشند. و اگر گاهی مدفوع پرنده چندقطره یا اجزای مدفوعش شل باشد و علائم دیگری نداشته باشد ممکن است طبیعی باشد اما اگر اسهال مداوم باشد و عود کنند یا علائم دیگری داشته باشد قطعا نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
سایر علل این بیماری
- سموم مانند فلزات سنگین و سموم گیاهی
- اختلالات متابولیکی مانند بیماری های کبدی یا کلیوی
- استرس مانند تغییرات در محیط
- سرطان
- علل رژیم غذایی مانند تغییر رژیم غذایی، خوردن غذاهای فاسد شده، بیماریهای کبدی، التهاب یا عفونت در پانکراس.
نشانه های بیماری
- بی حالی
- جمع کردن سر زیر بال
- استفراغ
- پرهای ژولیده
- از دست دادن اشتها
- خون در مدفوع
تشخیص بیماری
سابقه کامل برای دستیابی تشخیص بیماری بسیار مهم است، برای تشخیص بیماری می بایست رژیم غذایی پرنده، بیماریهای دیگر، عادات غذایی و در صورت قرار گرفتن در معرض پرندگان دیگر به دامپزشک اعلام شود.
آزمایش های تشخیص دامپزشک ممکن شامل موارد زیر باشد:
- معاینه کامل از بدن
- نمونه برداری از مدفوع برای کشت باکتریایی و سیتولوژی
- آندوسکوپی برای مشاهده دستگاه روده یا حفره بدن
- رادیولوژی برای جستجوی شواهد از بیماری روده
- شمارش کامل خون و پانل بیوشیمی سرم
درمان بیماری
- بستری شدن در مایعات و داروهای تزریقی در بیمارستان
- استفاده از آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضدقارچ
- جراحی یا آندوسکوپی برای رفع انسداد روده پرنده
- خوراندن داروهایی برای محافظت از دستگاه روده یا تغییر تحرک دستگاه روده
- مراقبت از پرندگان خانگی
در صورتی که این بیماری در پرندگان خفیف است می توان به مدت ۲۴ ساعت با رژیم معمولی بدون میوه و سبزی او را برگردانید. اگر شکل مدفوع پرنده طی ۲۴ ساعت تغییر نکرد و به حالت طبیعی بازنگشت و اسهال بدتر شد و یا علائم دیگری داشت می بایست به دامپزشک مراجعه کرد.
اسهال زمانی اتفاق می افتد که دستگاه روده قادر به جذب مایعات نباشد یا سلول های پوشاننده روده مقدار زیادی مایعات ترشح کنند. البته بسیاری از عوامل دیگر می توانند دستگاه روده در جذب یا ترشح درست مایعات را تغییر دهند، بطور مثال اگر غذا به درستی هضم نشود تمایل دارد مایعات را به روده بکشد یا اگر مخاط دستگاه روده توسط سم، عفونت یا عوامل دیگر تحریک شود، تغییرات سلولی باعث افزایش ترشح مایعات در روده ها می شود.
امواج پریستالتیک که باعث انقباضات ریتمیکی دستگاه روده می شوند و غذای هضم شده را به جلو هدایت می کنند، در فواصل کنترل شده منظم در پرندگان طبیعی اتفاق می افتد. در بعضی از پرندگان مبتلا به اسهال، این امواج فاقد هماهنگی هستند، به طوری که غذا خیلی سریع از طریق دستگاه روده حرکت می کند. این امر منجر به افزایش دفعات مزاج و افزایش محتوای مایع می شود چرا که مایعات فرصتی برای جذب ندارند.
پرندگان ممکن است به طور معمول قطره ای گاه به گاه داشته باشند که در آن اجزای مدفوع به خوبی تشکیل نشده باشد. این می تواند به دلیل هیجان یا استرس باشد یا به دلیل تغییرات ناگهانی رژیم غذایی باشد. به عنوان مثال، اگر پرنده مقدار زیادی میوه و یا سبزیجات تغذیه شود و میوه ها به طور معمول و منظم رژیم غذایی او نباشد ممکن است به طور موقت قطره سست ظاهر شود. این امر تا حدی به دلیل افزایش میزان مایعات در رژیم غذایی است اما با هر تغییر ناگهانی رژیم غذایی ممکن است نوع مشابه اسهال موقتی باشد، که می بایست تمام میوه ها و غذاهای جدیدی که تا کنون به پرنده خورانده می شده حذف شود. اگر اسهال ادامه پیدا کند یا پرنده علائم دیگری مانند استفراغ، بی حالی یا تغییر اشتها پیدا کند می بایست بلافاصله به دامپزشک مراجعه کرد.
معاینه کامل بدنی پرندگان
معاینه پرندگان با شکلها و انواع مختلفی صورت می گیرد:
- نمونه برداری از مدفوع یا کلواک برای کشت باکتری و بررسی انواع سلولها برای اثبات عفونت یا التهاب.
- نمونه گیری از مدفوع، گاهی اوقات در طی چند روز برای جستجوی انگلهای روده.
- شمارش کامل خون، تعداد گلبولهای سفید خون در گردش را تعیین می کند. این ممکن است در تمایز بین علل عفونی و غیرعفونی اسهال مفید باشد. اگر خونریزی در دستگاه روده وجود داشته باشد ممکن است تعداد گلبولهای قرمز کاهش یابد.
- برای جستجوی شواهدی از مشکلات متابولیک، مانند بیماریهای کبد، کلیه یا لوزالمعده یک پانل بیوشیمی سرم لازم است.
- آزمایش خون
- آزمایش خون که میزان فلزات سنگین مانند سرب یا روی در گردش را اندازه گیری می کند.
- انجام رادیوگرافی برای یافتن شواهدی از بیماری روده، اندازه و تراکم کبد، کلیه ها یا سایر اندام ها. این آزمایش تعیین می کند که مواد خوراکی به چه سرعت از طریق دستگاه روده منتقل می شوند.
- سونوگرافی شکمی فقط در پرندگان با بزرگ شدن کبد یا مایع در شکم امکان پذیر است.
- آندوسکوپی روشی است که امکان مشاهده دستگاه روده یا حفره بدن را برای جمع آوری نمونه ها برای نمونه برداری یا کشت فراهم می کند.
درمانهایی که در بالا گفته شد ممکن است لازم باشد به خصوص اگر مشکل شدید باشد، در بعضی موارد اما در همه پرندگان مبتلا به اسهال قابل استفاده است. این روش های درمانی ممکن است از شدت علائم بکاهد و یا باعث تسکین پرنده شود.
دارو یا آنتی بیوتیک
ممکن است برای درمان یا جلوگیری از رشد بیش از حد باکتریها یا مخمر، از داروهای ضدقارچ یا آنتی بیوتیک ها استفاده شود.