سیستم گوارش مرغ
شناخت و درک سیستم گوارشی پرندگان برای ایجاد یک برنامه غذایی مؤثر و اقتصادی برای گله های پرندگان و تشخیص اینکه چه چیزی برای سیستم گوارشی مفید است و چه چیزی ضرر دارد از اقدامات لازم صنعت طیور می باشد.
سیستم هضم هر حیوانی در تبدیل غذایی که حیوان می خورد برای رشد، نگهداری و تولید (مانند تولید تخم مرغ) حائز اهمیت است. بدن حیوانات، غذا را از طریق عوامل شیمیایی و مکانیکی تجزیه می کند. در بسیاری از حیوانات عمل مکانیکی شامل جویدن است. اما چون پرندگان دندان ندارند بدن آنها از عمل مکانیکی دیگری استفاده می کند. این عمل شیمیایی شامل ترشح آنزیم ها و مایعات گوارشی از قسمتهای مختلف سیستم گوارش است. پس از آزاد شدن غذا در هنگام هضم، مواد مغذی جذب و در بدن حیوان توزیع می شوند.
پروونتریکولوس
مری در ادامه به پروونتریکولوس متصل می شود. پروونتریکولوس (همچنین به عنوان معده واقعی شناخته می شود) معده غده ای است که در ابتدا هضم غذا را انجام می دهد. اسید کلریدریک و آنزیم های گوارشی، مانند پپسین، در این قسمت به غذای خورده شده اضافه شده و تجزیه آن به میزان قابل توجهی نسبت به آنزیم های ترشح شده توسط غدد بزاقی شروع می شود. در این مرحله، غذا هنوز آسیاب نشده است. این اندام پروونتریکولوس نامیده می شود، زیرا محل قرارگیری آن در دستگاه هضم قبل از بطن است، جایی که غذا چرخ می شود.
سنگدان Crop
سنگدان با نام علمی Ventriculus بخشی از دستگاه گوارش پرندگان، خزندگان، کرم های خاکی و ماهی ها است. سنگدان که اغلب به عنوان معده مکانیکی شناخته می شود از دو مجموعه عضله قوی تشکیل شده است که عملکردی مانند دندان برای پرندگان عمل می کند و دارای پوشش ضخیمی است که از آن عضلات محافظت می کند. تمام آنچه مرغ خورده همراه با غدد بزاقی و پروونتریکولوس برای مخلوط و له شدن به داخل سنگدان منتقل می شود.
هنگامی که جوجه ها هنگام چرخ زدن در طبیعت سنگ های ریز را می خورند. محیط اسیدی موجود در پروونتریکولوس، سنگ ها را نرم می کند و سپس عضلات قوی سنگدان آنها را به قطعات ریز خرد می کنند. سنگها در سنگدان باقی می مانند تا اینکه به قطعات کوچک تبدیل می شوند تا به بقیه دستگاه هاضمه شوند.
آشنایی با سیستم گوارش مرغ
یکی از محصولات تجاری ساخته شده به عنوان مکمل خوراک مرغ گریت است. جوجه هایی که فقط با خوراک های آماده شده در بازار تغذیه می شوند نیازی به ریگ ندارند. مرغهایی که غلات کامل می خورند یا مرغهایی که در مراتع نگهداری می شوند و به اندازه کافی سنگریزه با علوفه مصرف نمی کنند، معمولاً به مکمل ریزه نیاز دارند. شن و ماسه را نباید با سنگ آهک که به مرغ های تخم گذار به عنوان منابع کلسیم برای پوسته تخم هایشان داده می شود، اشتباه گرفت.
وقتی مرغ یک شی کوچک و تیز را مانند تکه های منگنه می خورد، احتمالاً جسم در سنگدان گیر می کند. به دلیل حرکت سنگین ماهیچه های سنگدان، چنین اجسام تیزی می توانند سوراخ هایی در دیواره سنگدان ایجاد کنند. جوجه هایی که دارای سنگدان آسیب دیده هستند لاغر می شوند و در نهایت می میرند. برای جلوگیری از این وضعیت و در امان نگه داشتن مرغها از این گونه آسیب ها می بایست مرغداری ها از ریختن خرده شیشه، تکه های سیم یا حتی ناخن و… در امان باشند.
روده کوچک Small Intestine
روده کوچک یا حلقه اثنی عشر در پائین روده کوچک قرار دارد. باقیمانده هضم در اثنی عشر انجام می شود و مواد مغذی آزاد شده عمدتاً در قسمت پائین روده کوچک جذب می شوند.
در قسمت اثنی عشر آنزیم های هضم و بی کربنات (برای مقابله با اسید کلریدریک پروونتریکولوس) از لوزوالمعده و صفرا از کبد (از طریق مثانه صفرا) دریافت می کند. غذا و آب توسط لوزالمعده در درجه اول در هضم پروتئین نقش زیادی دارد. صفرا یک ماده شوینده است که در هضم لیپیدها و جذب ویتامین های محلول در چربی (A,D,E,K) مهم است.
روده کوچک از دو قسمت ژنوم و ایلئوم تشکیل شده است. دیورتیکول Meckel پایان ژنوم و شروع ایلئوم است. دیورتیکول در مرحله جنینی مرغ تشکیل می شود. در تخم مرغ، کیسه زرده مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و نمو جنین را تأمین می کند. درست قبل از تخم، کیسه زرده به داخل حفره ناف جنین برده می شود. کیسه کوچک باقیمانده دیورتیکول است.
سِکا Ceca
سِکا (شکل کور سکوم) دو کیسه کور است که در محل اتصال روده های کوچک و بزرگ قرار دارند. مقداری از آب باقی مانده در مواد هضم شده در اینجا دوباره جذب می شود. یکی دیگر از عملکردهای مهم سِکا تخمیر مواد درشت باقیمانده است. در طی این تخمیر، سِکا چندین اسید چرب و همچنین هشت ویتامین B (تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسید پانتوتنیک، پیریدوکسین، بیوتین، اسید فولیک و ویتامین B 12) تولید می کند. از آنجا که سِکا بسیار نزدیک به انتهای دستگاه گوارش قرار دارد، با این حال تعداد کمی از مواد مغذی تولید شده جذب و در دسترس مرغ قرار می گیرند.
روده بزرگ Big Intestine
با وجود اینکه روده بزرگ نام دارد کوتاه تر از روده کوچک است. روده بزرگ جایی است که آخرین جذب مجدد مواد غذایی اتفاق می افتد.
میکروفلور روده
روده کوچک و بزرگ به طور معمول با ارگانیسم های مفید (باکتری ها، مخمر و…) پر می شوند، که به آنها میکروفلورا گفته می شود (میکرو به معنی کوچک و فلورا به معنی گیاهان) است. این میکروفلورا به هضم غذا کمک می کند.
هنگام جوجه ریزی جوجه ها، دستگاه گوارش آنها تقریباً عقیم هستند. در صورت پرورش توسط مرغ مادر، جوجه با مصرف مقداری از مواد مدفوع مادر خود میکروفلورا را به دست می آورد. در جوجه کشی مصنوعی این مراحل را ندارند. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان می توانند پروبیوتیک جوجه ها را تهیه کنند، که آماده سازی حاوی میکروفلورای مفید است که به طور معمول در دستگاه گوارش مرغ ساکن است. از طریق پروبیوتیک ها، جوجه ها باکتریهای مفیدی را که برای مقابله با عفونت توسط باکتری های بیماری زا مانند سالمونلا لازم هستند دریافت می کنند.
بیماری روده در مرغ ها به طور معمول هنگامی اتفاق می افتد که تعادل میکروفلور طبیعی برهم بخورد، یعنی میکروفلور طبیعی توسط موجودات خارجی زیادی بیش از حد از بین می رود. نتیجه آن التهاب روده است. علائم این بیماری شامل: اسهال، افزایش تشنگی، کم آبی بدن، از دست دادن اشتها، ضعف و کاهش وزن یا کمبود وزن یا رشد آهسته است. آسیب شدید به دستگاه روده را به طور معمول آنترویت نکروتیک (به معنای بافت مرده) نامیده می شود که در بسیاری از انواع سیستم های تولیدی یک مشکل است.
کلوآکا Cloaca
در کلوآکا، مواد زائد گوارشی با زباله های سیستم ادراری مخلوط می شوند. مرغ ها معمولاً مواد مدفوع را به عنوان ضایعات گوارشی با کریستال های اسید اوریک در سطح خارجی باطل می کنند، در واقع جوجه ها ادرار نمی کنند. رنگ و بافت مواد مدفوع مرغ می تواند وضعیت سلامتی دستگاه گوارش مرغ را نشان دهد.
دستگاه تناسلی نیز از این ناحیه خارج می شود. وقتی مرغ تخم می گذارد، واژن تا می شود تا تخم مرغ از دهانه کلوآکا خارج شود و در تماس با مدفوع یا ادرار قرار نگیرد.