هنگامی که داخل مزرعه پرورشی خود فضولات شل ببینید، به چه بیماری مشکوک می‌شوید؟ این نشانه می‌تواند یکی از علائم کوکسیدیوز، یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های طیور صنعتی باشد.
کوکسیدیوز چیست؟
کوکسیدیوز که کوکسیدیاز و کوکودیوزیس هم نامیده می‌شود، بیماری است که جوجه‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری توسط انگلی به نام آیمریا به وجود می‌آید. انگل آیمریا گونه‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد.
طیوری که به این انگل مبتلا شده اند، از طریق مدفوع خود تخم این انگل‌ها را دفع می‌کنند. در این مرحله تخم‌ها توانایی ایجاد بیماری را ندارند.
بعد از این مرحله تخم‌ها به صورت فعال در می‌آیند. این فرم فعال اووسیت اسپوردار نامیده می‌شود. زمانی که این اووسیت‌ها توسط جوجه سالم بلعیده شوند، داخل روده‌ها مستقر می‌شوند و مراحل رشد جنسی خود را طی می‌کنند تا به بلوغ برسند. این انگل‌های بالغ دوباره تخم‌ریزی می‌کنند و تخم‌ها دوباره از طریق مدفوع دفع می‌شوند. به این ترتیب این چرخه تکرار می‌شود.
عوامل ایجادکننده کوکسیدیوز چیست؟
بعد از این که جوجه توسط انگل آلوده شد، تخم‌های دفع شده از آن باعث آلودگی محیط و انتقال آلودگی از یک جوجه به جوجه دیگر می‌شود.
عوامل که باعث انتقال بیماری می‌شوند شامل:
- فضولات آلوده طیور
- آلودگی خاک یا بستر
- آلودگی آب و غذا
- آلودگی دانخوری و آبخوری
- آلودگی لباس و وسایل کارکنان
نشانه‌های کوکسیدیوز
حتما باید در نظر داشته باشید که دوره نهفتگی یا کمون این انگل هشت روز است. این به این معنی است که نشانه‌ها ممکن است فورا یا بعد از چند روز اتفاق بیفتد.
نشانه‌هایی که باید از آنها آگاه باشیم به صورت زیر است:
- اسهال شدید که می‌تواند خونی، آبکی یا سبز رنگ باشد
- افسردگی، بی‌حالی، عدم فعالیت، از دست دادن اشتها
- از‌دست‌دادن وزن به صورت سریع، دهیدراسیون، کاهش تمایل به آب
- کاهش نرخ رشد در جوجه‌ها، کاهش تولید تخم، پرهای ژولیده
- پوست و تاج رنگ‌پریده
- عفونت ثانویه توسط عوامل عفونی دیگر
- لرزش
- مرگ
مدیریت کوکسیدیوز
مدیریت کوکسیدیوز یک پروسه دائمی است. به عنوان یک پرورش‌دهنده، شما باید این مدیریت را به یک روتین داخل مجموعه خود تبدیل کنید.
مدیریت بیماری کوکسیدیوز به سه دسته تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی براساس مرحله ای است که انگل بیماری در آن قرار دارد. این مراحل شامل پیشگیری، درمان، دوران بهبود می‌شود.
پیشگیری
این مرحله مهم‌ترین قسمت است. احتمالا با گزاره “پیشگیری بهتر از درمان است” آشنا هستید. پیشگیری می‌تواند از بروز مشکلات غیرقابل حل جلوگیری کند. پیشگیری از بیماری کوکسیدیزو می‌تواند شامل موارد زیر شود:
کنترل بهداشت پایه
از تمیز و خشک بودن دائمی محل نگهداری و ابزارآلات دانخوری اطمینان حاصل فرمایید. همچنین به صورت مداوم برای جوجه‌های خود آب تمیز و تازه تهیه کنید.
فراهم‌کردن فضای کافی برای طیور
فضای پیشنهادی به ازای هر پرنده باید بر اساس استانداردها باشد. هر چقدر این فضا کمتر باشد، تراکم بیشتر می‌شود و احتمال شیوع کوکسیدیوز در مجموعه بیشتر می‌شود.
استفاده از خوراک‌های درمانی
اگر طیور خود را برعلیه کوکسیدیوز واکسینه نکرده‌اید، از خوراک‌های درمانی استفاده کنید. اگر خوراک مجموعه خود را خودتان تهیه می‌کنید، حتما از کوکسیدوستات استفاده کنید.
پرنده‌های جدیدی که به مجموعه خود اضافه می‌کنید را نظارت کنید
زمانی که جوجه‌های جدید به مجموعه خود اضافه می‌کنید، حتما آنها را برای ۲ هفته ایزوله کنید. در طول این ۲ هفته، جوجه‌های جدید را از لحاظ نشانه‌های کوکسیدیوز یا هرگونه بیماری دگیر نظارت کنید
کنترل جوندگان
جوندگان باعث انتقال کوکسیدیوز می‌شوند. بسیار اهمیت دارد که جمعیت جوندگان را در مجموعه خود کنترل کنید. در بهترین حالت باید تمامی جوندگان را از مجموعه خود دور کنید.
از پوشش تمیز استفاده کنید
هنگام لمس طیور، چه آلوده چه سالم، حتما مطمئن شوید که یک لباس و پاپوش تمیز به تن دارید. همچنین قبل از لمس هر پرنده حتما از ضدعفونی کننده استفاده کنید
درمان
اگر گله شما دچار بیماری کوسیدیوز شد، درمان را سریع شروع کنید تا گله خود را از دست ندهید.
برای درمان موارد زیر را باید انجام دهید:
طیور آلوده را ایزوله کنید.
از داروهای ضدکوکسیدیوز مانند آمپرولیوم به مدت ۵ روز استفاده کنید
حتما در کنار دارو از ویتامین آ و ک استفاده کنید
پروسه بهبود
- موارد زیر را در طول دوران بهبود گله انجام دهید تا از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری کنید:
- در اولین هفته‌های زندگی جوجه داروهای ضد کوکسیدیا به غذای آن اضافه کنید
- از افزایش تراکم گله جلوگیری کنید
- ضدعفونی را به صورت صحیح انجام دهید
- از تامین آب و غذای تمیز و تازه اطمینان حاصل کنید
- طیور را از فضولات دور کنید
- تزریق واکسن به پرنده‌های سالم
- پرنده‌های جدید را تا زمان تایید سلامتشان قرنطینه کنید
سخن پایانی
کوکسیدیوز یک بیماری کشنده در طیور است. درمان و حذف آن از گله بسیار سخت و هزینه‌بر است. اگر نظارت شدید بر بهداشت پایه مزرعه خود داشته باشید، شاهد موارد آلودگی به کوکسیدیوز نخواهید بود. اگر مشاهده کردید، سریعا وارد عمل شوید. بهترین درمان را به سرعت انتخاب کنید تا از ضررهای بعدی جلوگیری کنید.