چگونه عسل طبیعی را از تقلبی تشخیص دهیم؟ 5 روش مطمئن برای تشخیص
چگونه عسل طبیعی را از تقلبی تشخیص دهیم؟
ثابت شده است که از هر سه لقمه‌ی غذایی که مصرف می‌کنیم توسط گرده افشان ها(مانند زنبور) متاثر شده است. برای تولید یک شیشه عسل که ما انسان ها به راحتی آن را مصرف می‌کنیم، زنبور عسل باید یک میلیون بار بر روی گل ها بنشیند تا شهد و گرده آنها را جمع آوری کند.
انواع مختلفی از عسل در بازار به فروش می‌رسد. هر نوع عسل با طعم و ویژگی های مخصوص خود حاصل تغذیه زنبور از یک یا مجموعه‌ای از گیاهان است. عسل ها عموما دارای خواص مشترکی هستند که همه عسل ها آن را دارند مانند خاصیت آنتی بیوتیک و تنظیم خواب؛ اما در کنار آن عسل ها با هر کدام ویژگی های مختص به خود را نیز به همراه دارند.
برای مثال زمانی که کندو در منطقه‌ای باشد که در آن گیاه آویشن به وفور یافت شود، زنبور ها نیز از همان گیاه تغذیه میکنند و عسلی با رنگ روشن و خوش طعم تولید میکنند به نام عسل آویشن. این عسل بسیار محبوب و پر طرفدار است.
قبل از خرید عسل چه چیز هایی را باید بدانیم
قبل از هر چیز مروری بر روند تولید عسل خواهیم داشت تا درک درستی از آن داشته باشیم: زنبور ها در حالی که از گلی به گل دیگر می‌روند، گرده ها و شهد آنها را جمع آوری میکنند و آن را در محفظه‌ای که مخصوص این کار است نگه داری میکنند. این محفضه که مختص جمع آوری شهد گیاهان است مانند شکم دوم زنبور است.
زمانی که ظرفیت آنها تکمیل شد. به سمت کندو حرکت میکنند تا شهد را به زنبور های کارگر تحویل دهند؛ آنها این کار را با بازگرداندن شهد از شکم دوم به دهان خود انجام می‌دهند. زنبور کارگر نیز مقداری آن را می‌جود و در موم های نگه‌داری توزیع می‌کند.
پرواز ثابت زنبور ها تبخیر کافی برای چسبناک شدن مایع (شهد گل) را تامین می‌کند. البته از آنجایی که گونه های گیاهی بسیاری وجود دارند که زنبور ها می‌توانند از آن تغذیه کنند، انواع بیشماری از عسل ها نیز قابل تولید است. در واقع به تعداد این گیاهان انواع عسل وجود دارد.
همه عسل ها ویژگی هایی دارند که با هم مشترک اند مانند خواص آنتی باکتریال یا خاصیت تنظیم خواب. اما هر کدام از آنها نیز ویژگی های مخصوص خود را نیز به همراه دارند برای مثال عسل آویشن بدلیل شیرینی مناسب و طعم و عطر مطلوب طرفداران بسیاری دارد.
انواع رایج عسل
نحوه تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
بهترین و امن ترین راه برای اینکه بتوانید عسل طبیعی بدون افزودنی ها و گرمادیدگی تهیه کنید این است که محل فروش زنبور داران را پیدا کنید و مستقیما از آنها خرید کنید؛ البته این روش هم همیشه جواب نخواهد دارد چون خود زنبور دار نیز در صورت توانایی می‌تواند تغییراتی در ساختار عسل ایجاد کند.
همچنین زنبورداران مستقیما در میان شهر عسل خود را نمی‌فروشند و معمولا در شهر های حومه و جاهای دور افتاده هستند؛ و بسیاری از افراد نمی‌توانند برای خرید یک شیشه عسل به حومه شهر بروند. پس راه حل چیست؟
روش های مختلفی برای تشخیص اصالت و طبیعی بودن عسل وجود دارد که همه آنها در محل خرید قابل اجرا نیستند. اما ما سعی کردیم تا به برخی از آنها که نحوه اجرای راحت تر و قابل دسترس تری دارند بپردازیم.
روش استفاده از آب گرم
مقداری از عسل را درون لیوان آب گرم بریزید و به آرامی هم بزنید. اگر عسل به راحتی در آب حل شود، دارای مواد افزودنی مانند شکر و.. است اما اگر به قاشق چسبید یا به شکل توده‌ای ته نشین شد، کاملا طبیعی است. البته اخیرا برخی عسل های تقلبی مشاهده شده اند که توسط این روش قابل تشخیص نیستند و در آب حل نمی‌شوند.
مخلوط بودن عسل با آب
این روش برای تشخیص غلظت عسل انجام می‌شود. شما می‌توانید با استفاده از این روش بفهمید که آیا در عسل آب مخلوط شده است یا خیر.
نوک یک کبریت خشک را در عسل فرو ببرید و سعی کنید آن را روشن کنید اگر روشن شد عسل بدون آب است. اما اگر نه عسل با آب مخلوط شده است. نوعی دیگر از این روش اینگونه انجام می‌شود که یک تکه پنبه را در عسل فرو می‌برند و بعد آن را روی شعله قرار می‌دهد.
روشی دیگر برای انجام این تست این است که عسل را روی تکه کاغذی ضخیم بریزیم و بررسی کنیم که آیا لکه رطوبت بر روی آن باقی مانده است. البته عسل هایی که با شربت قند رقیق شده‌اند را نمیتوان با این روش تشخیص داد.
آزمایش سرکه
آزمایش سرکه روش مطمعن تری نسبت به روش های قبلی است اما انجام آن نیازمند حضور سرکه است که کمی آزمایش را سخت می‌کند.
برای انجام آن مقداری آب را با یک قاشق عسل و دو تا سه قطره سرکه مخلوط کنید و بررسی کنید که عسل آیا عسل کف کرده است؟ درصورت مشاهده کف کردگی، عسل به احتمال زیاد تقلبی است.
روش انگشت شست
عسل طبیعی بافت بسیار ظخیمی دارد. از این رو می‌توانید مقداری عسل را روی ناخن شست خود بریزید (ناخن شما را نپوشاند) و ببینید که آیا عسل سریعا پخش می‌شود یا به سختی این امر انجام می‌شود. اگر عسل سریعا روی شست شما توزیع شد به احتمال زیاد تقلبی است.
روش استفاده از گرما
از ویژگی های عسل طبیعی که از آن می‌توان برای آزمایش استفاده کرد این است که اگر به آن حرارت دهیم بشکل کاراملی در خواهد آمد. درصورتی که عسل های تقلبی معمولا حباب تشکیل می‌دهند.
باید این نکته را به یاد داشته باشیم که هیچ راه تضمینی برای تشخیص عسل مرغوب و کاملا طبیعی وجود ندارد و هر کدام از این روش ها را هم که آزمایش کنید، بطور قطعی نمیتوان عسل قلابی را از عسل خالص تشخیص داد. همچنین بهتر است عسل مورد نیاز خود را از منابع معتبر یا از خود زنبورداران تهیه کنیم.
رس بستن در عسل
بدلیل درصد قند بالایی که در عسل وجود دارد، در واقع عسل باید ماده‌ای به شکل جامد باشد که تحت شرایط خاصی به شکل مایع قرار دارد. التبه منظور از قند، موادی در شیمی هستند که با پسوند “اوز” می‌شناسیم مانند گلوکز، فروکتوز و..
از آنجایی که ذات طبیعی عسل باید جامد باشد، زمانی شرایط مطلوب فراهم آید عسل وارد فرایند تغییر فاز خواهد شد(به جامد تبدیل می‌شود) که به آن رس بستن می‌گویند. گاهی دیده می‌شود که عسل در قاب خود نیز این تبدیل را تجربه کرده است.
بسیاری از مردم بر این باور اند که وقتی عسل رس میبندد به این معنی است که طبیعی نیست و به آن شکر اضافه شده، در حالی که رس بستن نه تنها دلیلی بر تقلبی بودن عسل نیست بلکه نشانگر طبیعی بودن و عدم مخلوط شدن آن با شکر است.
این در حالی است که در خارج از ایران بسیاری از مردم دوست دارند عسل را بصورت رس بسته مصرف کنند و حتی قیمت آن هم بالاتر است. در کل همه انواع عسل رس میبندند اما مدت زمان آن متفاوت است.
عسل در چه شرایطی رس میبندد؟
رس بستن این ماده مغذی به عوامل متعددی وابسته است که برخی از مهم ترین ها را در زیر مرور شده است:
دمای محیط
برخی از افراد برای آزمودن عسل آن را در فریزر یا دمای خیلی پایین قرار می‌دهند، اما این کاری اشتباه است چرا که معمولا عسل از این آزمون سربلند بیرون خواهد آمد. بهترین دما برای رس بستن عسل 14 درجه سانتی گراد است.
دیاستاز
در عسل ماده‌ای به نام دیاستاز یا آمیلاز وجود دارد که بعد از گذشت مدتی با اختلاط با دیگر مواد باعث ته نشین شدن آن می‌شود؛ این فرایند باعث ایجاد کدورت در عسل می‌شود. عسل های غیر طبیعی که پایه آنها از شهد گیاهان نیستند دیاستاز ندارند، از این رو رس نمی‌بندد و ته نشین نمی‌شوند.
عسل رس بسته دوست ندارم!!
البته با وجود خواص بسیار عسل رس بسته ممکن است برخی افراد دوست نداشته باشند که عسل خود را به این شکل مصرف کنند؛ که البته برای آن نیز راه حل وجود دارد.
برای این کار ظرف عسل رس بسته را در آب با دمای 40 تا 65 درجه قرار دهید و زمانیکه آخرین تبلور از بین رفت آن را از آب خارج کنید. عسل هایی که در کارخانه ها بسته بندی و توزیع می‌شوند نیز از همین طریق در برابر رس بستن مقاوم می‌شوند.
نکته قابل تامل این است که در هنگام انجام این فرایند، آب نباید به دمای جوش (100درجه سانتی گراد) برسد چرا که این امر باعث ایجاد سمی به نام هیدروکسی متیل فورفورال HMF می‌شود و همچنین مواد مغذی و مفید آن را از بین می‌برد.
تفاوت رس بستن و شکرک زدن
همانطور که قبل تر خواندیم بسیاری از مردم سفت شدن و تغییر رنگ عسل با مرور زمان را نشان دهنده غیر طبیعی بودن آن می‌دانند. باید گفت که هم درست فکر میکنند هم اشتباه.
چون عسل ممکن است به دو شکل و فرایند مختلف سفت شود: یکی از آنها رس بستن است که نشان دهنده طبیعی و سالم بودن عسل است. دیگری نیز شکرک زدن عسل است که نشانگر تقلبی بودن است. اما چطور باید تفاوت این دو فرایند را تشخیص دهیم؟
1- مهم ترین تفاوت بین این دو نوع گسترش سفت شدگی است. رس بستن عسل از بخش زیرین شروع می‌شود شکل یک کوه را دارد؛ این فرایند ادامه دارد تا کاملا رس بسته شود. اما شکرک زدن از روی ظرف شروع می‌شود و به مرور زمان به بخش های دیگر نفوذ می‌کند.
2- دومین تفاوت در ساختار آنها است: هنگامی که عسل شروع به رس بستن می‌کند دانه های تبلور شده آنقدر ریز خواهند بود که قابل حس نیستند. عسل رست بسته را از نظر ظاهری می‌توان به کره تشبیه کرد چون مانند آن سفت می‌شود. اما در شکرک زدن دانه های بلور بزرگ تشکیل می‌شوند و آنها کاملا قابل مشاهده و لمس هستند.
3- همچنین هنگامی عسل رس بسته می‌شود اگر آن را در معرض گرما (مانند شوفاژ) قرار دهیم به حالت اولیه خود باز خواهد گشت اما در شکرک زدن این چنین نیست و با گرمای بیشتر تغییری ایجاد نمی‌شود.
تفاوت های دیگری نیز وجود دارند که تشخیص آنها چندان راحت نخواهد بود مثلا عسل رس بسته مقاومتی در برابر برش سطحی ندارد اما عسل شکرک زده قاشق را گیر می‌اندازد.
در آخر همانطور که پیشتر ذکر شد، بهترین راه خرید از فروشگاه های معتبر یا خرید از زنبورداران است و راهی برای تشخیص حتمی عسل مرغوب از غیر مرغوب وجود ندارد.
